گزارش نشست جایگاه برنامه‌های صلح‌محور در حوزه سیاست خارجی
بازدیدها: 96
گزارش نشست
جایگاه برنامه‌های صلح‌محور در حوزه سیاست خارجی: در انتخابات و برنامه کاندیداهای مجلس شورای‌اسلامی
پس از هفته ها برنامه ریزی و هماهنگی از سوی مسئولین کمیته “روابط بین الملل صلح” انجمن علمی مطالعات صلح با ۵نماینده کنونی مجلس برای مشارکت در نشست جایگاه برنامه‌های صلح‌محور در حوزه سیاست خارجی که ناظر بر تمرکز بر انتخابات و برنامه های کاندیداهای مجلس بود؛ این نشست در عصر روز دوشنبه هفتم بهمن در سالن حافظ واقع در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار گردید و متاسفانه بجای پنج نماینده، تنها دکتر محمد جواد جمالی نوبندگانی دبیر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در این جلسه حضور بهم رسانده و مشارکت علمی داشته اند.
در ابتدا دکتر امیرهوشنگ میرکوشش دبیر علمی کمیته روابط بین الملل انجمن صلح ضمن تشکر از حضور حاضران از عدم حضور برخی از نمایندگان مدعو انتقاد نمود. با توجه به تغییرات به‌وجود آمده در برنامه و پنل این نشست از سخنرانان جدی نشست دعوت به سخنرانی نمودند.
دکتر مجتبی مقصودی رئیس هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات صلح ایران به عنوان اولین سخنران ضمن انتقاد صریح از نمایندگان غایب در جلسه که هر یک به دلایل و یا بهانه ای از حضور در این جلسه جدی استنکاف ورزیدند به مسئولیت نمایندگان در ایفای وفای به عهد، اخلاق و مسئولیت نمایندگی اشاره داشته و ابراز امیدواری کردند که این نمایندگان در جایگاه نمایندگی مردم و حوزه های انتخابیه بهتر از تعهدات امروز و این جلسه عمل نمایند.
در ادامه ایشان با تاکید بر اهمیت و ضرورت پیگیری جدی موضوع صلح در طرح و برنامه‌های نمایندگان، جریانات سیاسی و فراکسیون در مجلس‌شورای اسلامی که جای خالی آن بشدت احساس می شود، به ضعف کارکردی دیپلماسی عمومی، دیپلماسی پارلمانی و گروه های دوستی و پارلمانی مجلس در شرایط کنونی اشاره کردند. از دیدگاه ایشان جوامع انسانی حتی در شرایط جنگی نیز باید استراتژی برای صلح و مصالحه داشته باشند و اصولا همه ی جهت گیری ها بیش از جنگ باید معطوف به صلح باشد؛ لذا از این منظر تشکیل فراکسیونی به نام فراکسیون صلح در مجلس شورای‌اسلامی از ضروریاتی است که باید در دستور کار نمایندگان محترم قرار گیرد.دکتر‌مقصودی در ادامه تاکید بر محوریت منافع‌ملی بجای رویکرد ایدئولوژیک در سیاست‌خارجی خصوصا از سوی نمایندگان مجلس را از مهمترین مولفه‌های سیاست خارجی صلح‌محور معرفی نمودند که نیازمند خط مشی گذاری است.
دکتر محمد بابایی از دانشگاه خوارزمی به عنوان مدیر نشست با طرح سوالاتی از دکتر محمد جواد جمالی نوبندگانی نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی و سایر سخنرانان نشست را ادامه دادند.
نماینده فسا در مجلس شورای اسلامی ضمن برشماری وظایف، محدودیت‌ها و پیچید‌گی‌های کاری نمایندگان مجلس و انتظارات بسیار زیاد از نمایندگان به موقعیت ویژه و حساس ایران در منطقه خاورمیانه به تعارضات و اختلافات مرزی و سرزمینی پرداختند و بر تقویت توان دفاعی جمهوری اسلامی‌ایران برای مقابله با تعارضات تاکید کردند.
دکتر‌محمد جواد جمالی نوبندگانی زیاده خواهی و قدرت‌طلبی بیش از حد دولت‌ها خصوصا قدرت‌های بزرگ در طول تاریخ را از مهمترین عوامل خدشه‌دار شدن صلح بر‌شمرده و نقش ایدئولوژی‌ها و تعصبات در از بین‌رفتن صلح را مورد بحث قرار دادند ودر ادامه عنوان داشتند که در طول تاریخ معاصر ایران آغازگر هیچ جنگی نبوده اما متاسفانه همواره و در طول تاریخ مورد تعرض اقوام و دولت‌های متجاوز واقع گردیده است. به همین دلیل در بحث صلح ناگزیر باید واقعیت‌ها، مساله امنیت و تمامیت‌ارضی ایران نیز مورد توجه قرار گیرد.در ادامه این نماینده پارلمانبا عطف توجه به تاریخ نظام پارلمانی در ایران و قدمت آن در سطح منطقه به این نکته اذعان نمودند که صلح از دغدغه‌های نمایندگان است اما در اولویت آنها نیست. ایشان یکی از مشکلات در این زمینه را مشغله و گرفتاری‌های نمایندگان در حوزه های انتخابیه معرفی نمودند. به علاوه؛ دیپلماسی پارلمانی تعریف نشده است، در این حوزه ضعیف عمل کرده ایم و نهایتا نه تنها در مورد انتخابات مجلس بلکه در انتخابات ریاست جمهوری هم برنامه محور نیستیم
دکتر‌بابایی مدیریت محترم نشست ضمن بحث در مورد منافع ملی و رویکرد ملی و صلح طلبانه در سیاست‌خارجی و برنامه نمایندگان، از سخنرانان در مورد چگونگی تحقق صلح در سیاست خارجی پرسش نمودند. دکتر حسین درجانی در سخنرانی خود ضمن با طرح تبارشناسی عنصر نمایندگی در ایران، ضمن انتقاد از رویکرد محلی‌گرایی و محدود در نمایندگی مجلس در ایران، برخورداری از رویکرد ملی و نمایندگی ملی از سوی نمایندگان و یا کاندیداهای مجلس شورای اسلامی را یک ضرورت اساسی و یک حلقه مفقوده معرفی نمودند. ایشان ضمن مثال آوردن از کنگره ملی آمریکا در خصوص بحث نمایندگی در دو مجلس نمایندگان و سنا، عنوان نمودند که نمایندگان هر دو مجلس خود را نماینده و وکیل ایالات‌متحده آمریکا و مردم آن می‌دانند و نه صرفا نماینده ایالت (حوزه‌انتخابیه) خود. بنابراین از دیدگاه آقای دکتر درجانی این رویکرد و دیدگاه لازم است که در نمایندگی مجلس در ایران مورد توجه و اولویت اساسی قرار گیرد.
در ادامه دکتر میرکوشش دبیر‌علمی کمیته روابط بین‌الملل انجمن علمی مطالعات صلح ایران سخنرانی خود را بر محور نقد رویکرد امنیتی صرف در سیاست‌خارجی جمهوری اسلامی‌ایران قرار دادند. ایشان تحقق صلح و صلح‌محوری در سیاست خارجی را بر توسعه‌گرا و توسعه‌محور بودن سیاست خارجی استوار دانستند و نه صرفا امنیتی و متصلب بودن آن که نتیجه‌ای جز تعارض نخواهد داشتند. دکتر میرکوشش بر ضرورت تعادل میان امنیت و توان نظامی با توسعه و رفاه تاکید نموده و بر ضرورت اولویت در رویکرد توسعه گرایانه در سیاست خارجی در جهت ایجاد زمینه صلح‌گرایی تاکید نمودند. ایشان اظهار نمودند که توسعه گرایی حلقه مفقوده سیاست خارجی ایران است و وظیفه نمایندگان مجلس در گام برداشتن در جهت توسعه گرایی در سیاست خارجی را خطیر دانستند.
دکتر رامتین رضایی دبیر اجرایی کمیته روابط بین الملل به عنوان آخرین سخنران این نشست، محوریت بحث خود را بر معرفی و شناسایی دقیق و مشخص‌تر سیاست‌خارجی جمهوری‌اسلامی ایران با تاکید بر رویکرد ایدئولوژیک قرار داد. به گفته ایشان، جمهوری اسلامی ایران در حوزه سیاست خارجی تفاوت‌های اساسی و چشمگیری با دیگر دولت‌های جهان دارد. به این معنا که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قالب دولت-ملت مدرن قابل تحلیل نیست. تاکید سیاست خارجی ج.ا بر غایت‌گرایی و تحقق حاکمیت الله بر روی زمین، تشکیل امت واحده اسلامی، حمایت از جنبش‌های آزادیبخش، حمایت از مستضعفین و نیز حمایت از مسلمین و مبارزات مسلمانان جهان است. بنابراین برای مطالعه و تحلیل دقیق‌تر سیاست خارجی ج.ا باید به این محورها توجه فراوان نشان داد. دکتر رضایی در ادامه بر اساس رویکرد واقع‌گرایانه مورگنتا‌یی، بلند‌پروازی در سیاست خارجی را از مهمترین عوامل برهم زننده صلح و ثبات دانست که کشورهای خاورمیانه جملگی به آن گرفتار‌ند. همچنین در چارچوب نظریه صلح‌لیبرالی گسترش لیبرال دموکراسی و مردم‌سالاری در داخل زمینه صلح و صلح‌گرایی در خارج و در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی است. بنابراین نظام رقابتی حزبی، مجلس‌حزبی و آزادی رسانه‌ای و جامعه مدنی از عوامل بسیار ضروری برای تحقق صلح‌گرایی و صلح محوری در سیاست خارجی به شمار می‌رود.
در پایان نشست هر یک از سخنرانان به پرسش‌های مطروحه حضار پاسخ داده و نشست در ساعت ۱۹ به پایان رسید.
گزارش از: دکتر رامتین رضایی
