گزارش نشست مسائل خلیج‌فارس از نگاه جو‌بایدن
بازدیدها: 98
گزارش نشست علمی کمیته صلح انجمن علمی مطالعات صلح ایران، با همکاری مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه
موضوع‌نشست:
مسائل خلیج‌فارس از نگاه جو‌بایدن
سخنرانان:
-آقای محمد‌علی مهتدی، پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه
-دکتر سید حسین‌سیف‌زاده، استاد مونتگمری کالج آمریکا
– دکتر مهدی نوربخش، استاد دانشگاه هر‌یسبرگ پنسیلوانیا(آمریکا)
دکتر امیرهوشنگ میرکوشش، دبیر علمی کمیته روابط بین‌الملل انجمن علمی مطالعات صلح ایران
زمان برگزاری:
یکشنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۹
ساعت: ۱۹
در ابتدا دکتر امیرهوشنگ میرکوشش دبیر علمی کمیته روابط بین الملل انجمن علمی مطالعات صلح ایران با تشکر از مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه برای همکاری در برگزاری این نشست با طرح این پرسش که هدف اصلی بایدن در سیاست‌خارجی خود در خاورمیانه به طورکلی و خلیج‌فارس به‌طور اخص چیست؟ بحث خود را آغاز نمودند. به بیان دکتر میرکوشش، بایدن در سخنرانی خود پیرامون تشریح سیاست‌خارجی خود هیچ صحبتی از ایران و برنامه هستهای آن ننمود که این مهم نشان می‌دهد وی عجله‌ای برای بازگشت به برجام ندارد.اما چینش و ترکیب تیم سیاست‌خارجی وی نمایانگر تمایل وی به بازگشت رهبری از دست رفته این کشور بر جهان است که در زمان ترامپ رخ نمود. آنتونی‌بلینکن، ,وندی‌شرمن و جک‌سولیوان اعضای اصلی تیم سیاست‌خارجی بایدن به شمار می‌روند که می‌تواند نشانی باشد از تمایل به بازگشت به دیپلماسی در خصوص برنامه هستهای ایران، اما از طرفی بایدن بازگشت به برجام را سکویی می‌داند برای آغاز بحث در مورد مسائل متعدد و مورد اختلاف ایران و ایالات متحده آمریکا. اما از سوی دیگر رهبر ج.ا.ایران هرگونه بازگشت به تعهدات برجامی را منوط و مشروط به لغو تحریم‌ها از سوی دولت بایدن دانستند.
پرسش‌های دکتر میرکوشش از سخنرانان حول این محورها بود که، دولت جدید ایالات متحده آمریکا به رهبری جو‌بایدن چگونه میان مطالبات متحدان منطقه‌ای خود و بازگشت به توافق هستهای با ایران تعادل برقرار خواهد نمود؟ در صورت دستیابی به توافقی جدید با ایران واکنش متحدین منطقه‌ای آمریکا چگونه خواهد بود؟ اولویت‌های سیاست‌خارجی بایدن‌در خلیج فارس چه خواهد بود؟
در پاسخ به پرسش‌های طرح شده دکتر سیف‌زاده بیان فرمودند که: ما علاوه بر بحران فعلی کرونا که ایشان آن را کرونای کوچک نامیدند، یک کرونای بزرگ نیز داریم که جهان را به شدت اسیر و گرفتار خود ساخته است، و آن سرگشتگی بخش عظیمی از جهان است که به کلام امیل‌دورکیم آنها را به جای آرمان‌گرایی گرفتار رویا‌گرایی نموده است. این رویا‌گرایی مخرب به باور دکتر سیف‌زاده یکی از بلاهای بزرگ جهان امروزین است که در خاورمیانه نیز آثار ویرانگر خود را برجای گذاشته است. به باور ایشان تنها کشوری که در خاورمیانه اسیر این رویا‌گرایی نگردیده اسرائیل است.
دکتر سیف‌زاده در ادامه بیان نمودند که ما در ایران رویا‌گرایی را به جای آرمان‌گرایی نشاندیم و با نام آرمان‌گرایی رویا‌گرایی داریم. به همین دلیل تنها دستاورد شعارهای احمدی‌نژاد اتحاد و ائتلاف منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بر علیه ایران بود. ایشان در ادامه با در نظر گرفتن سطوح مختلف تحلیل قائل به تفکیک محیط حاکم بر منطقه و فضای ذهنی بایدن و دولت وی شدند. ایشان با دیدگاهی انتقادی سیاست‌های سلطه‌جویانه آمریکا در سطح جهان را مورد انتقاد قرار دادند، هر چند که به برتری و هژمونی قدرت آمریکا اذعان داشتند اما نوع رویکرد را قابل نقد می‌دانند. ایشان معتقد هستند که حضور دو رقیب به نام روسیه و چین از یک سو و رویا‌گرایانه عمل نمودن بازیگران منطقه‌ای به استثناء اسرائیل چالش‌های بزرگ و پیش روی بایدن در سیاست خارجی منطقه‌ای آمریکا به شمار می‌رود.
دکتر محمد‌علی مهتدی سخنران دیگر این نشست در پاسخ به پرسش‌های مطروحه عنوان داشتند که بر خلاف تصورات، بایدن در منطقه خاورمیانه سیاست فعالی را در پیش گرفته است. به بیان ایشان با وجود بی‌نیاز شدن آمریکا از نفت خاورمیانه اما رقبای آمریکا از جمله اروپا و چین هنوز به نفت خاورمیانه وابسته و نیازمند بوده و لذا آمریکا ضروری می‌داند که برای فشار بر رقبا همچنان بر خاورمیانه و منابع نفتی آن کنترل موثر و کافی داشته باشد. دکتر مهتدی بیان داشتند که بر خلاف دوران ترامپ که شاهد رابطه بسیار نزدیک آمریکا و عربستان بودیم، در دوره بایدن با وجود آن که عربستان همچنان متحد استراتژیک آمریکا خواهد بود اما فشار بر بن‌سلمان به طور جدی خصوصا در حوزه حقوق‌بشر افزایش خواهد یافت. همچنین پایان دادن به بحران انسانی یمن در دستور کار جدی بایدن و تیم او قرار خواهد داشت.
سخنران پایانی این نشست آقای دکتر نوربخش بودند که در رابطه با پرسش‌های طرح شده ضمن ارائه یک چارچوب از سیر تاریخی و تحولات منطقه خاورمیانه پس از جنگ‌جهانی دوم بیان داشتند که، مناظره رئالیسم و لیبرالیسم، در مجموع لیبرالیسم موفق‌تر عمل نمود. ایشان ضمن برشمردن اهداف آمریکا در منطقه خاورمیانه و تغییراتی که در این اهداف صورت پذیرفته است عنوان داشتند که، آمریکا به برجام به شکل یک پروسه نگاه می‌کند اما ایران به شکل یک پایان یا انتها را می‌بیند. و این تفاوت بسیار عمده میان آمریکا و ایران در خصوص برجام است. از نگاه ایشان دولت بایدن امکان ندارد به برجام بازگشت داشته باشد، مگر اینکه ایران این واقعیت یعنی پروسه و نه انتها و پایان بودن برجام را بپذیرد.
در پایان دکتر میرکوشش ضمن تشکر از سخنرانان محترم از دکتر نصری رئیس پژوهشکده مرکز مطالعات خاورمیانه، دکتر مقصودی ریاست انجمن صلح ، اعضای کمیته روابط بین الملل صلح و نیز حاضران در تالار تشکر و قدردانی نمود و نشست در ساعت ۲۱ خاتمه یافت.
