یادداشت صلح شماره ۱۸: رمضان و صلح
بازدیدها: 84
صلح واژه‌ای پرتکرار در سخن و نظر و سخت غریب در عمل است و عجیب که ما مسلمانان از ظرفیت‌های آموزه‌های دینی برای توسعه و تعمیق صلح و فراگیر ساختن گفتمان صلح‌طلبی غافلیم.
موسم رمضان و فریضه روزه‌داری را به جرئت می‌توان فرصت بی‌بدیلی بر گسترش گفتمان صلح‌خواهی و صلح‌دوستی در سطوح مختلف روابط انسانی تلقی کرد و اساسا مگر صلح جز برای زیست بهتر و متعالی‌تر و انسانی‌تر شدن روابط فردی، اجتماعی و سیاسی در جامعه بشری است و مگر ماه رمضان با دعوت و توصیه به انس با خدا، خویشتنداری و امساک از لذات مادی، تسلط بر لذات نفسانی در بعد فردی و دستگیری از نیازمندان و محرومان و توسعه رحمت در روابط با دیگران و کمک به بهبود حال سایر انسان‌ها در بعد اجتماعی مفهومی جز صلح را تبلیغ و تکثیر می‌کند؟
اگر نقطه آغاز صلح را صلح با خود در پی اصلاح و بهبود رابطه با خدا بدانیم آنگاه صلح در سطح روابط اجتماعی و سیاسی یک شعار زیبای بدون پشتوانه نخواهد بود که «إِنَّ اللهَ لاَ یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ»؛ اگر اراده افراد هر جامعه معطوف به گسترش صلح باشد آنگاه لطف و عنایت خدا نیز شامل حال شده و در این فضا و مبتنی بر قرآن ساختارهای ظالمانه و ضد صلح در مقابل کارگزاران انسانی بااراده شکست خواهند خورد.
اینجاست که نباید از ظرفیت ماه رمضان و فرصت تعمیق رابطه انسان با پروردگار و معنوی‌تر شدن روح و جان انسان به منزله مؤلفه زمینه‌ساز و شتاب‌دهنده گفتمان صلح‌طلبی به آسانی گذشت اما این به شرطی است که نگاهی عمیق و کلان به فریضه روزه و کارکردهای گسترده آن داشت. اگر روزه و رمضان خلاصه به ارتباط تک‌بعدی با پروردگار و نخوردن و نیاشامیدن شود و دستاوردها و برکات این ارتباط معنوی و فردی در عرصه اجتماعی به منصه ظهور نرسد، آری قطعا پیوندی بین رمضان و صلح برقرار نخواهد شد و آثار رمضان در حصار خانه‌های از هم جدا محبوس خواهد ماند، اما اگر رمضان با ابعاد اجتماعی آن مانند افطاری دادن و شاد کردن دل دیگران و کمک به فقرا نگریسته شود می‌توان صلح را در پس همین قدم‌های کوچک ساخت زیرا صلح امری ساختی است که بیشتر از ساختارها متکی به اراده‌هاست و بیشتر از خواست دولت‌ها برخاسته از میل ملت‌هاست و در این میان ملت‌های اسلامی با داشتن چنین ظرفیت‌های عظیم و آموزه‌های عمیق می‌توانند پرچمدار صلح و سلم در جامعه جهانی باشند؛ صلحی که مانند ایمان به خدا و گفتن شهادتین، نیازمند هیچ شرط‌گذاری برای دیگری نیست و صلح با هر انسان صلح‌خواه و انسان‌دوستی را به آسانی می‌پذیرد بدون آنکه از مذهب، نژاد، زبان، قومیت و ملیت او سؤال کند.
حال با چنین نگاه زیبا و در عین حال واقع‌بینانه به رمضان این ادعا را داریم که رمضان، ماه خدا، ماه دوستی ابنای بشر با یکدیگر است که به تعبیر امیرالمومنین علی(ع) خطلب به مالک اشتر: «مردمان دو دسته‌اند، گروهی برادر دینی تواند و گروهی در آفرینش با تو همانندند» و این برابر دیدن خود با دیگری و احساس برتری نداشتن خود بر دیگری لازمه اصلی حرکت به سمت صلح است و در این میان رمضان فریادگر این برابری و برادری است و از همین منظر رمضان و صلح پیوندی ناگسستنی با هم دارند و هرچه روزه خالص‌تر و خدایی‌تر، میل و عشق به صلح، صلح‌دوستی و صلح‌طلبی بیشتر و عمیق‌تر.
