گزارش چهارمین پیش نشست همایش بین‌المللی زنان و صلح اجتماعی با عنوان «تجربه زنان و صلح اجتماعی در گستره جهانی»
بازدیدها: 268
چهارمین پیش نشست همایش بین‌المللی زنان و صلح اجتماعی در روز یازدهم اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ با همکاری انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا به صورت مجازی برگزار شد. این پیش‌نشست با عنوان «تجربه زنان و صلح اجتماعی در گستره جهانی» تلاش کرد تا ضمن واکاوی تجربه‌های جهانی، نقش‌آفرینی زنان را در نهادینه کردن صلح اجتماعی مورد بررسی قرار دهد. این نشست که مورد استقبال اساتید و دانش‌پژوهان قرار گرفت با سخنرانی مریم خالقی‌نژاد، مدرس دانشگاه و مدیر گروه دیپلماسی فرهنگی هنر و سینمای انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا و هانیه پناهلو، دانش‌آموخته مطالعات ترکیه و عضو انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا صورت گرفت.
* ارمغان زنانه دنیای سرشار از صلح
در ابتدای جلسه، معصومه ستوده، مدیر گروه مطالعات زنان انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا به عنوان دبیر نشست، با ارائه یک مقدمه به نقش موثر زنان در نهادینه کردن صلح اجتماعی پرداخت و بیان داشت در این مقطع زمانی دیگر تردیدی در مورد نقش موثر زنان در ترویج و گسترش صلح اجتماعی وجود ندارد. این دستاورد بزرگ به دلیل تلاشهای گسترده زنان در طول سالهای گذشته محقق شده است. زنان برای احقاق حق برابری خود مبارزات زیادی انجام دادند زیرا در طول سالهای گذشته همواره از سوی سیاستگزاران و تصمیم‌گیرندگان نادیده گرفته شدند، تا در نهایت این وضعیت نامطلوب مورد توجه سازمانهای بین‌المللی قرار گرفت زیرا با وجود تاکید منشور سازمان ملل متحد بر برابری زنان و مردان، هیچگاه از ظرفیت و قابلیت زنان بهره گرفته نشده و زنان به حاشیه رانده شده بودند.
وی در ادامه افزود با وجود چنین تبعیض‌هایی و بدنبال تلاشهای گسترده یوتانت، سازمان ملل متحد سال ۱۹۷۵ را سال زنان و دهه ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۵ را دهه زنان نامید تا به سیاستگزاران تلنگری وارد کند تا زنان را از نقش «تاثیرپذیر» به نقش «تاثیرگذار و تصمیم‌ساز» ارتقا دهند. در راستای تحقق چنین هدفی بود که چهار کنفرانس بین‌المللی در مورد زنان از جمله کنفرانس ۱۹۷۵ مکزیکوسیتی، ۱۹۸۰کپنهاک، ۱۹۸۵ نایروبی و ۱۹۹۵ در پکن برگزار شد. حتی شعار اقدام برای برابری و توسعه و صلح برای کنفرانس پکن انتخاب شد. مهمتر اینکه، در مصوبه ۱۳۲۵ شورای امنیت در اکتبر ۲۰۰۰، سه ضلع زنان، صلح و امنیت مورد توجه قرار گرفت.
در پایان ستوده تصریح کرد که به این ترتیب نقش موثر زنان در صلح و امنیت، وارد ادبیات جامعه جهانی شد همچنانکه زنان در نقش مادر و به عنوان پرورش دهنده نسل فردا می‌توانند زنان و مردانی را تربیت کنند که ضمن اعتقاد به برابری جنسیتی از جنگ دوری کرده و دنبال صلح باشند. به این ترتیب می‌توان امیدوار بود که آنها در آینده بتوانند دنیای عاری از جنگ و سرشار از صلح را به ارمغان بیاورند.
* لازمه‌های تحقق امنیت انسانی
مریم خالقی‌نژاد، مدرس دانشگاه و مدیر گروه دیپلماسی فرهنگی هنر و سینمای انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا به عنوان سخنران اول با طرح این سوال که «وضعیت تحقق مولفه‌های امنیت انسانی برای زنان در غرب آسیا چگونه است؟ این مساله را مطرح کرد که دکترین امنیت انسانی در سال ۱۹۹۴ بر توجه ویژه به زنان و کودکان تاکید کرده است. اما وضعیت غرب آسیا موجب شده است که امنیت انسانی چندان مورد توجه قرار نگرفته و دغدغه‌ها بیشتر به امنیت دولتی، ملی و منطقه‌ای معطوف شده است. در حالیکه صلح و امنیت و آرامش برای پیشرفت ارزشی انسان‌ها ضروری بوده و جز اصول ۲۷ گانه توسعه پایدار محسوب می‌شود. در حال حاضر، لیبرالیسم با مفهوم امنیت انسانی همسازی بسیار بیشتری در مقایسه با واقع‌گرایی دارد. عواملی چون شکل نظام بین‌الملل، تعداد بازیگران، تنوع آنها، دگرگونی‌های تکنولوژیک، گسترش ارتباطات، تبادل سریع اطالعات، جابجایی بازیگران، ایدئولوژی، اوضاع و احوال نظام بین الملل، موقعیت کشور، نظر و دیدگاه های رهبران و … در کیفیت و کمیت امنیت انسانی تاثیر می‌گذارد.
وی در ادامه افزود در این میان دو دیدگاه مضیق و موسع وجود دارد. دیدگاه مضیق به امنیت انسانی، بر تهدیدهای ناشی از خشونت به ویژه خشونت سیاسی سازمان یافته دلالت دارد. بر اساس این دیدگاه، تهدید سیاسی مردم از سوی دولت یا هر بازیگر سازمان یافته سیاسی دیگر، کانون مناسبی برای نقض مفهوم امنیت انسانی است اما مکتب موسع بر این باور است که امنیت انسانی معنایی فراتر از دل نگرانی از تهدید خشونت دارد. امنیت انسانی تنها آزادی از ترس و هراس نیست، بلکه همچنین آزادی از احتیاج محسوب می‌شود.
خالقی‌نژاد تصریح کرد برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان، دو محور مهم در امنیت انسانی است. چه در رهایی از ترس و چه در آزادی از احتیاج، هم در مکتب موسع و هم در مکتب مضیق، برابری جنسیتی و توانمند سازی زنان باید مدنظر قرار بگیرد. مهمتر اینکه توانمندسازی زنان یک جنبه حیاتی برای دستیابی به برابری جنسیتی است. به عبارت دیگر، رهایی از ترس، آزادی از محرومیت و آزادی زندگی با کرامت سه عنصر اساسی امنیت انسان است که جنسیت را نمی‌شناسد بلکه هر زن و مردی به عنوان یک انسان را شامل می‌شود. مهمتر اینکه، بدون برابری جنسیتی نمی‌توان به امنیت انسانی دست یافت و به مرحله دوم برای زنان یعنی توانمندسازی رسید که اگر از این موارد چشم پوشی شود آنگاه دیگر امنیت انسانی فردگرا و انسان‌محور نیست بلکه صرفا جنسیت خاصی از انسان را یعنی جنسیت مذکر را مد نظر قرار می‌دهد.
*گسترش خشونت دستاورد خروج از کنوانسیون استانبول
در ادامه نشست، هانیه پناهلو، دانش‌آموخته مطالعات ترکیه و عضو انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا به عنوان سخنران بعدی خشونت علیه زنان را مورد بررسی قرار داد و بیان داشت خشونت علیه زنان و دختران بر اساس تعریف سازمان ملل، به هر نوع خشونت مبتنی بر جنسیت دلالت دارد که منجر به آسیب فیزیکی، جنسی یا روحی یا رنج دختران و زنان شود. حتی امکان دارد که آزادی فردی زنان محدود شود. این خشونت شاخص‌هایی همچون زن‌کشی، خشونت خانگی، قاچاق انسان، ختنه زنان، کودک همسری، خشونت‌های دیجیتال داشته و خشونت خانگی به انواع خشونت احساسی، خشونت اقتصادی، خشونت جنسی، خشونت فیزیکی یا بدنی تقسیم می‌شود.
پناهلو کنوانسیون استانبول را مورد ارزیابی قرار داد و تصریح کرد این کنوانسیون در آوریل ۲۰۱۱ توسط کمیته وزرای شورای اروپا به تصویب رسید و در اول اوت ۲۰۱۴ اجرایی شد اما ترکیه به بهانه حفظ بنیادهای خانوادگی در ژوئن ۲۰۲۱ از این کنوانسیون خارج شد که انتقادات زیادی را به دنبال داشت و آمار خشونت علیه زنان و حتی کشته شدن آنها افزایش یافت. بر اساس آمار منتشر شده توسط گزارش برنامه متوقف کردن جنایت علیه زنان، شمار خشونت علیه زنان افزایش قابل توجهی یافته است بدتر اینکه، زنان تمایل کمتری برای شکایت قانونی دارند و به همین دلیل مردان نیز از اعمال خشونت ابایی ندارند.
وی در ادامه افزود تعداد زنان کشته شده در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۲۱ افزایش محسوسی داشته است که بسیار نگران‌کننده است. ۵۳ درصد از زنان کشته شده، متاهل بودند. ۴۶ درصد زنان به وسیله همسران، ۱۰ درصد پارتنر، ۸ درصد افرادی که قبلا در ارتباط بودند، ۳ درصد پسران، ۵ درصد پدران، ۲ درصد برادران، ۶ درصد اقوام، یک درصد به صورت ناشناس کشته شدند. مهمتر اینکه ۶۳ درصد از زنان در منزل خود کشته شدند.
پناهلو در پایان صحبت‌های خود تصریح کرد اولین فردی که اصلاحاتی را در ساختار ترکیه برای گذار از دوره سنتی به مدرن انجام داد کمال آتاتورک بود که ممنوعیت تعدد زوجات، حق رای برای زنان و حقوق مساوی برای زنان را در صورت گرفتن طلاق و حضانت فرد را اجرایی کرد. اما در حال حاضر، عدم پایبندی ترکیه به تعهدات بین‌المللی خود در مورد خشونت علیه زنان به دلیل رشد ایدئولوژی سیاسی محافظه کارانه و توجیه نقض حقوق بشر زنان به نام فرهنگ، ارزش های اجتماعی و مذهب، موجب افزایش خشونت شده است که باید در این مورد تجدیدنظر صورت بگیرد.
در انتهای نشست نظرات مشارکت کنندگان مطرح و به پرسش مهمانان و دانشجویان حاضر در جلسه پاسخ داده شد.
تهیه و تنظیم گزارش: معصومه ستوده، مدیر گروه مطالعات زنان انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا
