گزارش نشست کارگاه تخصصی قرآن و پیامبر شناسی از نگاه مستشرقان
بازدیدها: 26
در مورخه ۱۷ تیر ماه ۱۴۰۳ در خانه اندیشمندان علوم انسانی، کارگاه تخصصی قرآن و پیامبر شناسی ازنظر مستشرقان، با مدیریت دکتر خسرو قبادی، برگزار گردید.
ابتدا دکتر محمد منصورنژاد به آرای خاورشناسان سده های ۲۰ و ۲۱ پرداخت. ایشان فرضیه ای داشتند که بهترین پاسخ به اشکالات برخی خاورشناسان اسلام ستیز، ارجاع به آرای نومستشرقانی است که در سده ۲۱ با بهره گیری از تکنیک ها و روش های گوناگون، در رشته های مختلف دانش به شبهات وارده بر اصل وجود حصرت، محمد، قرآن و اسلام پاسخ دادند.
ایشان مستشرقان را سه دسته اسلام ستیز، اسلام گریز و اسلام پذیر تقسیم نمودند.
الگوی نظری بحث، ارایه دیدگاههای مستشرقان در چهار دسته زیر بود:
۱. خاورشناسان تجدید نظر طلب (بازنگری)، که در کشورهای مختلف و از جمله در گروهی بنام اناره، اصل وجود اسلام و شکل گیری آن در حجاز را انکار نمودند و دین اسلام را ساخته دست عبدالملک مروان دانستند و…
۲.خاورشناسان اصحاب پیکره قرآنی، در هزاره سوم، که عمدتا آلمانی بوده و کارشان در قالب پروژه ای، بررسی متن ها و پیش متن های مرتبط با قران بود. اینان بر اساس قران صنعا و بیرمنگام و… در نهایت تایید کردند که اصل قران در زمان خلفای راشدین مکتوب شد (که در حقیقت ردیه ای جدی بر ایده خاورشناسان دسته اول بود.)
۳. خاورشناسان و نگاهی تاریخی انتقادی به قران، متفکران عمدتا فرانسوی در سده ۲۱ که مهمترین خروجی آنان کتاب های قرآن مورخان بود که از ایرانیان، پرفسور امیر معزی این پروژه را هدایت می کرد. از جهت محتوایی هم مقالات با نقد سنگین در این مجموعه نوشته ها امد و هم مقالات با نقد سبک و حتی همدلانه.
۴.نومستشرقان، که خاورشناسان مختلفی به صورت مستقل از هم به ویژه آرای اصحاب بازنگری (دسته اول) را زیر سوال بردند و اصل وجود قران و پیامبر و اسلام را بر اساس یافته های عینی و اسنادی، تایید نمودند.
در بخش دیگر خانم دکتر فروغ پارسا به دیدگاه خاورشناسان پیرامون حضرت محمد پرداختند. ایشان ضمن تعریف مفهوم مستشرق، به عنوان غربیانی که در باب اسلام و شرق کار می کنند، و بیان تاریخچه ای از شیوه نگاه مستشرقان به اسلام از سده آغازین اسلام تا کنون، به نکات زیر پرداختند:
از نگاه این استاد، مستشرقان در چهار رویکرد، در باب پیامبر اظهار نظر داشتند:
۱. رویکرد جدلی، که در این شیوه نگاه با مشی تخریبی و با القای شبهه در باب شخصیت نبی مکرم اسلام همراه بود و در قرن ۱۸ اوج این سنخ فعالیت ها بود.
۲. نگرش تاریخی در قرن ۱۹ که برخی خاورشناسان به بازسازی چهره تاریخی پیامبر و مقایسه آن با مواریث های سایر ادیان توحیدی مرتبط بود. در این گروه نقدهای سنگین گروه اول، کمتر مطرح شده بود.
۳. رویکرد تشکیکی که از اواخر قرن ۱۹ شدت گرفت و در قرن بیستم ادامه یافت. اینان ویژگی پیامبری حضرت رسول را نادیده انگاشته و اصالت منابع اسلامی را زیر سوال بردند و…
۴. رویکرد همدلانه، از اواخر قرن بیستم، برخی خاورشناسان مواضعشان نسبت به حصرت محمد منصفانه تر و خوش بینانه تر شد و برخی یافته های اسلامی از سوی اینان تایید شد.
البته تاکید ایشان بر این بود که همه مستشرقان طبق برنامه از پیش تعیین شده علیه اسلام فعالند و لازم است در شناخت اسلام، قرآن و پیامبر، منابع داخلی در اولویت قرار گیرند.
در این کارگاه مشارکت کنندگان فعالانه بحث را همراهی نمونه و مدیر نشست نیز پس از هر ارایه، خلاصه آن را برای مخاطبان بیان می کرد.