جشنواره صلح در ادبیات کودک با حضور مصطفی رحماندوست

بازدیدها: 192

هفدهم مهر، همزمان با روز جهانی کودک “جشنواره صلح در ادبیات کودک” از سوی انجمن علمی مطالعات صلح ایران، با حضور مصطفی رحماندوست نویسنده، شاعر و مترجم سرشناس حوزه کودک و نوجوان و رابعه موحد روانشناس، مجتبی مقصودی و علی مرشدی زاد از اعضاء هیئت مدیره انجمن و جمعی از علاقمندان و کودکان در خانه اندیشمندان علوم انسانی و محوطه پارک ورشو برگزار شد. درابتدای این مراسم، مصطفی رحماندوست به مشکلات تعریف صلح پرداخت و در این خصوص به منظرهای مختلف اشاره کرد و گفت: تعریف و فهم صلح از معبر تعریف جنگ می گذرد و در این عرصه تعریف جامع و مانعی از صلح وجود ندارد.

†* عاجز از یک تعریف برای صلح

او افزود: دلم برای صلح سوخت که برای تعریف کردنش باید از دشمنش که جنگ است، کمک بگیریم. حتی تعریف صلح در فرهنگنامه هم با استفاده از تعریف جنگ آمده است. در نهایت مترادف صلح آشتی آمده است. اما صلح، آشتی نیست. آشتی معانی خیلی بیشتری دارد.

این شاعر و نویسنده ادبیات کودکان افزود: صلح پدیده ای جمعی است، به همین دلیل صلح باید بین جوامع اتفاق بیفتد و نه بین افراد. صلح در بسیاری از مناطق نقطه مقابل جنگ تعبیر و تفسیر شده و یک مفهوم کاملا بزرگسالانه است چرا که صلح در میان جوامع رخ می‌دهد و نه ارتباطات فردی. بچه‌ها زمانی که در صلح هستند صلح‌بازی می‌کنند و زمانی که در جنگ هستند جنگ‌بازی! این رخدادی است که ما طی هشت سال جنگ با آن مواجه بوده‌ایم. چنان که در روزهای جنگ تحمیلی، کودکان با پشتی ها سنگر درست می کردند.

او با بیان اینکه صلح و جنگ، مساله کودکان نیست، اظهار کرد: ما بزرگسالان می دانیم جنگ بد است، اما می جنگیم. با این حال پذیرفتیم که کودکان را وارد جنگ های خودمان نکنیم. اینکه در اخبار می شنویم کودکان زیادی در جهان به دلیل جنگهای مختلف، کشته می شوند، به خاطر همین موضوع است که نباید کشته شوند و کودکان نباید قربانی جنگ شوند.

· جنگ و صلح مسئله ای بزرگسالانه!

این شاعر و قصه نویس کودکان با اشاره به کنوانسیون حقوق کودک گفت:‌ بسیاری از مباحثی که در این کنوانسیون قید شده است مثل اینکه کودکان حق دارند نام و نام خانوادگی داشته باشند و موطن آن‌ها مشخص باشد و… ارتباطی با کودکان ندارد و از وظایف ما بزرگسالان است. نگاه بزرگ‌ها به جنگ و صلح، اجتماعی است اما بچه‌ها به دلیل محدودیت‌های روانشناسی و اجتماعی نگاه‌شان به جنگ کاملا فردی است. ما می‌خواهیم کتاب صلح انتخاب کنیم. اگر تعریف صلح را نبودن جنگ بدانیم این موضوع اصلا مسئله بچه‌ها نیست. اگر با تعریف فردی بخواهیم صلح را معنی کنیم باید بگویم ۸۰ درصد کتاب‌های کودکانه ما کتاب‌های صلح‌اند چون به مباحثی مثل دوستی و مهربانی می‌پردازند.

مصطفی رحماندوست در ادامه به موضوع صلح در ادبیات بزرگسالان پرداخت و گفت: ادبیات صلح در حوزه بزرگسالان در دنیا بسیار کم است و هر چه هست در مورد جنگ است. به ویژه در ادبیات کلاسیک وقتی که می‌خواهند قهرمانان جنگی خود را برجسته کنند. حتی عاشقانه‌های ادبیات کلاسیک ما نیز مملو از چنین ادبیاتی است. ادبیات کلاسیک جهان هم پر از قهرمان‌سازی است و تلاش می‌شود کسانی را که در جنگ پیروز بوده‌اند برجسته کنند و کمتر صدایی از صلح و مدارا در چنین ادبیاتی دیده می‌شود.

این نویسنده کودکان با اشاره به اینکه صلح پدیده‌ای است که بعد از جنگ جهانی دوم مطرح شده است، گفت: در ارتباط با صلح نظریات مختلفی ارائه شده است. “نظریه صلح جهانی” یکی از این‌نظریه هاست که معتقد است باید جامعه بین‌المللی سازمانی داشته باشد که بتواند صلح را در جهان تأمین کند. سازمان ملل با همین ایده شکل گرفت ولی در عمل به غیر از محکوم کردن متخاصمین نمی‌تواند کاری کند. نظریه دیگر صلح “دولت واحد جهانی” است که در تمام ادیان دیده می‌شود. حکومت امام زمان (عج) در فرهنگ ما یکی از نمودهای این باور است. این را می‌توان به عنوان تفکر دینی به کودکان داد اما در ذهن کودکان آخرین تفکر اجتماعی خانواده و مدرسه است و نه فراتر از آن.

وی گفت: “صلح بین‌الملل” یکی دیگر از نظریه‌های موجود در این زمینه است که برای کودکان قابل فهم نیست و آخرین “نظریه صلح از طریق موازنه قواست” که البته می‌تواند برای بچه‌ها قابل فهم باشد. تمامی آنچه گفته شد در حوزه کودکان غیرممکن است اگرچه در حوزه ادبیات نوجوان باید مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد.

در ابتدای این نشست و در ذیل جشنواره صلح در ادبیات کودک، مجتبی مقصودی رئیس انجمن علمی مطالعات صلح ایران روز جهانی کودک را فرصتی دانست تا ظرفیت‌های ادبیات کودک در ایران در حوزه صلح و مدارا، هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و… مورد بررسی قرار گیرد. وی ابراز امیدواری کرد که انجمن با همراهی علاقمندان و نهادهای همسو بتواند گام هایی در زمینه شناسایی آثار و نویسندگان، تولید، ترویج و گسترش و تعمیق ادبیات صلح، مدارا، دوستی و همدلی از طریق تشکیل “کمیته صلح در ادبیات کودک” زیر نظر استاد مصطفی رحماندوست بردارد. وی در ادامه افزود: نیک می دانیم که این ظرفیت سنجی در گستره ادبیات کودک ساده و سهل الوصول نخواهد بود، ولی بر این اندیشه هستیم که حرکت به سمت تشکیل این کمیته و تمهید برگزاری جشنواره صلح در حوزه کتاب کودک در سال های آینده می تواند شروعی بر این روند باشد.

· جامعه پذیری سیاسی صلح و مدارا

مشاور سازمان اسناد و کتابخانه ملی در بخشی از سخنان خود به این نکته اشاره کرد که: اگر بپذیریم که “صلح را باید از کودکی آموخت؛ ادبیات کودک می تواند یکی از مهمترین بسترهای این آموزش باشد” ؛ نسل خردسال و کودک کشور ما نیازمند “جامعه پذیری سیاسی صلح و مدارا” است. در این خصوص “جامعه پذیری سیاسی صلح و مدارا” به ویژه در حوزه کتاب کودک نیازمند عزم جدی و بسیج عمومی همه ی نیروها، نهادهای اجتماعی و اندیشه ورزان است که با ورود به این حوزه به آموزش کودکان صلح همت گمارند. به علاوه، خیلی نمی توان به نظام آموزش رسمی و دولتی امید داشت. نظام آموزشی ما دچار اعوجاج و بهم ریختگی ارزشی، هنجاری و ساختاری شده است و صلح و مدارا در اولویت های آخر این نظام آموزشی قرار دارد و نهایتا، با توجه به رشد و گسترش فضای مجازی و ماهواره و گاه جامعه پذیری های متفاوت و متعارض از جمله در درون و برون از خانه، توجه به حوزه ادبیات کودک از منظر صلح نیازمند بازخوانی و بازنمایی دیگر گونه ای است که شاید از طریق کتب الکترونیک و ایجاد جذابیت های مجازی بتوان در این حوزه ورود کرد.

ادامه مطلب در صفحه بعد …