گزارش نشست صورت بندی و پیامدهای سیاسی- امنیتی ترور سردار شهید قاسم سلیمانی
بازدیدها: 162
نشست “بررسی تحلیلی مسایل ایران امروز از منظر علم سیاست؛ صورت بندی و پیامدهای سیاسی- امنیتی ترور سردار شهید قاسم سلیمانی” به همت انجمن علوم سیاسی ایران و با همکاری انجمن علمی مطالعات صلح و خانه اندیشمندان علوم انسانی در روز دوشنبه ۱۶ دی ماه ۱۳۹۸ در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. در ادامه گزارش اولیه این نشست تقدیم علاقمندان می شود.
در ابتدای این نشست جناب آقای دکتر قدیر نصری، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی، به عنوان مدیر نشست اقدام به سخنرانی کردند. ایشان ضمن تسلیت شهادت سردار قاسم سلیمانی و همچنین تشکر از مهمانان و حاضران در جلسه، اقدام به تشریح اوضاع کنونی ایران و منطقه ی خاورمیانه نمودند. دکتر نصری با تاکید بر اهمیت دقت در شرایط فعلی منطقه و جهان، چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی، رسالت انجمن علوم سیاسی ایران و انجمن علمی مطالعات صلح ایران را مبنی بر تلاش برای برخورد علمی و تشریح مسائل از دیدگاه علم سیاست یادآور شدند. ایشان روشنگری علمی در این وقایع امروز را با توجه به وضعیت خطیر کنونی بسیار ضروری دانستند.
در ادامه ی جلسه جناب آقای سردار حسین علایی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین (ع) و رئیس اسبق نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ دیدگاه خود در باب وضعیت فعلی منطقه و بازیگری ایران در این محیط را تبیین نمودند. ایشان با محکومیت صحبت های ضد فرهنگی رئیس جمهور آمریکا این صحبت ها را موجب ایجاد بی اعتمادی جدی مردم ایران نسبت به دولت آمریکا و سیاست های این کشور دانستند. دکتر علایی ضمن تشریح ابعاد مختلف دشمنی آمریکا، هسته ی این دشمنی را مخالفت آمریکا با استقلال و اقتدار ایران معرفی کردند و اضافه نمودند که آمریکا، ایران را کشوری عادی و ناتوان میخواهد. ایشان با اشاره به بحث نفوذ ایران در منطقه و ادعاهای دولت های خارجی در این باره گفتند: نفوذ ایران در منطقه از نوع نفوذ طبیعی است، نفوذ طبیعی به آن مفهوم است که بافت مردم این منطقه نسبت به ایران تمایل و گرایش دارند و این نفوذ حاصل زور و اجبار نیست. همچنین ایشان استراتژی ایران را استراتژی دوری از جنگ دانسته و گفتند: تلاش و هدف ایران اخراج نیروهای خارجی از منطقه است.
در ادامه جلسه جناب آقای دکتر فرزاد پورسعید، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی، مطالب خود را ارائه نمودند. دکتر پورسعید ضمن تعریف رویدادهای اخیر منطقه تشریح کردند: امروز شاهد آن هستیم که رویکرد آمریکا از فاز اقتصادی وارد فاز نظامی شده است. ایشان در فرمایشات خود اهمیت استراتژیک عراق را برای ایران بسیار زیاد دانسته و بنا بر تحلیل اندیشمندان روابط بین الملل، نفوذ و هم پیمانی ایران و عراق شرایط ایران را در قالب کشوری تغییر خواهد داد که غیر قابل موازنه با سایر کشورهای منطقه است و همین امر باعث تلاش سعودی ها و صهیونیست ها برای ممانعت از وقوع این موضوع شده است. همچنین دکتر پورسعید در دیدگاه بین المللی خود نسبت به وقایع اخیر، آمریکا را در تلاش برای مشروعیت زدایی از مقامات رسمی و قانونی کشور ایران و جایگزینی کرسی های بین المللی آنان؛ با اپوزیسون های خارج از کشور دانستند و عنوان کردند که آمریکا در پی این اقدام قصد دارد مقامات رسمی و قانونی ایران را در قالب افرادی به غیر از مقام رسمی کشوری جلوه داده و با عادی سازی این موقعیت، سهولت خود را در آسیب زدن به آن ها و حتی حذف آن ها به ارمغان آورد. همچنین ایشان در پی موضعگیری های فعلی و وضعیت حاکم حال حاضر، آینده ی مساعدی را در بهبود روابط میان ایران و آمریکا پیشبینی نکردند و ابراز نمودند که این تنش و تخاصمات احتمالا تا ده سال آینده در انواع مختلف ادامه دار خواهد بود. دکتر پورسعید بر ضرورت دقت ایران در پاسخ به ترور شهید سلیمانی نیز اشاره کردند و گفتند: این پاسخ باید در حالت و شدتی باشد که آمریکا انتظار نداشته باشد و همچنین؛ یا توان پاسخ دهی نداشته باشند و یا امکان پاسخ برای آنان در حداقل حالت ممکن باشد.
پس از جناب آقای دکتر پورسعید، جناب آقای دکتر مهدی ذاکریان، عضو هیئت علمی گروه روابط بین الملل دانشگاه آزاد در پاسخ به دو سوال مدیر نشست «۱٫ آیا توجیه های آمریکا برای این ترور برابر تعریف های بین المللی است؟ و ۲٫ در باب عهدنامه امنیتی عراق و آمریکا، آیا رفتار آمریکا قابل توجیه است؟» پاسخ های خود را فرمودند. ایشان در پاسخ سوال اول اینطور مطرح کردند: این رفتار آمریکا در مخالفت کامل با حقوق بین الملل است. وی با تعریف “عمل هدفمند و “عمل پیش دستانه” رفتار آمریکا در شهادت سردار سلیمانی را خارج از هر دو تعریف مذکور دانستند. همچنین درمورد موضوع عهدنامه نیز گفتند: این قرارداد برای افزایش امنیت عراق بوده است و این رفتار آمریکا در تضاد با این قرار داد است.
جناب آقای دکتر ذاکریان در بخش دیگر از صحبت های بر ضرورت توجه نظام جمهوری اسلامی ایران بر توان مردم و قدرت آن ها تاکید کردند و ابراز داشتند که همواره اگر حرکت مردم به سمت دولت و نظام باشد، این امر به مفهوم تضعیف روز افزون دشمن خواهد بود و هیچ قدرتی بیشتر از حمایت مردم ضامن ثبات کشور نیست.
در ادامه ی جلسه؛ دکتر علی اکبر اسدی به تشریح مواضع دولت های منطقه خاورمیانه و به خصوص اسرائیل و عربستان توجه کردند. ایشان اشاره نمودند که این دو کشور در خود توان مقابله با ایران را نمیدند و از طرف دیگر کم اهمیت شدن عربستان برای آمریکا، نگرانی خروج نیروهای نظامی آمریکایی از منطقه را برای این کشور به وجود آورد. بنا براین شرایط کنونی و حتی ادامه دار بودن آن برای این دو کشور؛ برابر خواست آن ها بوده و حضور نظامی آمریکا در منطقه برای مقابله با ایران و استفاده از قدرت آمریکا برای ضربه زدن به جمهوری اسلامی ایران از اهداف استراتژیک و مشترک هردوی این کشورها است.
تهران- ایرنا- عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی گفت: آمریکایی‌ها به دنبال وقوع جنگ داخلی در عراق هستند و می خواهند در فاز جدید جنگ داخلی یا انشقاق داخلی ایجاد کنند که هدف آن کاهش حداکثری نفوذ ایران است.
«فرزاد پورسعید» عصر دوشنبه در نشستی با عنوان “صورت بندی و پیامدهای سیاسی – امنیتی ترور سردار شهید قاسم سلیمانی” که در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، گفت: توانایی صهیونیست ها در قانع سازی ترامپ برای تضعیف جمهوری اسلامی ایران در سوریه و فلسطین موجب شد این اتفاق بیفتد.
وی افزود: پومپئو دیروز گفت این فاز دوم، فشار حداکثری است که فاز نخست آن اقتصادی بود. تصور آمریکایی‌ها این بود فاز اقتصادی، موجب رادیکال شدن حکومت و فروپاشی آن میشود. حال به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدند که دشواری اقتصادی منجر به صفر شدن نفوذ ایران در منطقه نمی‌شود و این کار به مکملی نیاز دارد. هرچند نفوذ ایران در منطقه از دوره ساسانی تا امروز کاملا طبیعی است.
این پژوهشگر علوم سیاسی با اشاره به ورود آمریکا به فاز نظامی اظهارداشت: از دید آنها بحران سوریه کافی نبوده و حتی منتظر بودند درگیری بین ایران و اسراییل تا پایان سال میلادی رخ دهد. حدود یک دهه است که عربستان، اسراییل و آمریکا توپ را به زمین دیگری می‌انداختند. اما در نهایت اسراییلی‌ها موفق شدند انتخابات را بهانه کرده و توپ را به زمین آمریکا بیندازند.
عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی درباره پیامدهای این رویداد گفت: در زمینه پیامدهای منطقه ای موضوع مهم بحث عراق است. اگر دو کشور عراق و مصر متحد ایران باشند امکان جدایی وجود ندارد و این مرزها برای موازنه سازی با ایران تشکیل شده است. امروز هدف مشخص آمریکا، خارج کردن عراق از حوزه نفوذ ایران و تبدیل کردن آن به سد مقابل ایران است.
پورسعید با بیان اینکه ترور دیگر فرماندهان نظامی ایران را محتمل دانست و با تاکید بر لزوم هوشیاری در این زمینه گفت: آمریکایی ها منتظر وقوع جنگ داخلی در عراق هستند چون جنگ با داعش جنگ داخلی نبود. اکنون آمریکایی‌ها می خواهند در فاز جدید جنگ داخلی یا انشقاق داخلی ایجاد کنند که هدف آن کاهش حداکثری نفوذ ایران است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: هدف‌آمریکا این است در فاصله ۱۵ ساله جمهوری اسلامی، نماینده ایران نباشد کما اینکه در ملاقاتی سرکرده منافقین به فرانسوی‌ها گفته بود ظریف، رهبری و سپاه تحریم شوند. فاز دیگر این است جمهوری اسلامی در انظار بین المللی به یک گروه تروریستی تقلیل داده و زدن آن مانند زدن ابوبکر البغدادی عادی تلقی شود که جمهوری اسلامی باید مانع این روند شود.
پورسعید استراتژی فشار حداکثری را یک جنگ روانی دانست که آمریکا پیش گرفته تا ملت هدف را به کوچکترین و خردترین شکل ممکن تقسیم کرده و سپس آن را تسخیر کنند.
وی گفت: اگر کشوری رادیکالیزه شود هدف قرار دادنش بسیار ساده است. بنابراین باید انتظار رادیکالیزه سازی را داشته باشیم. از این رو باید این شرایط را به همبستگی سیاسی تبدیل کنیم. در بحث مذاکره هم به نظرم اصلا آمریکایی‌ها به دنبال مذاکره برای حل مساله نبودند بلکه هدف آنها از طرح مسئله مذاکره تسخیر ایران بوده است.
این استاد دانشگاه درباره اینکه پاسخ مناسب ما در برابر ترور سردار سلیمانی چه باشد، گفت: این را فرماندهان تعیین می‌کنند؛ اما می توان اصول راهنمایی در این عرصه معین کرد که از جمله آن میتوان به غافلگیری استراتژیک اشاره کرد؛ غافلگیری استراتژیک یعنی زدن ضربه در جایی، در زمانی و در حجمی که طرف مقابل انتظار آن را نداشته باشد. و از طرف دیگر امکان پاسخگویی هم برای آنان وجود نداشته باشد.
پور سعید اضافه کرد: اصل دوم این است که اجازه ندهیم صهیونیست ها در بحث پاسخگویی به سلامت عبور کنند.
بحث سوم صیانت از راه ما است اگر جمهوری اسلامی بتواند اتحاد استراتژیک با عراق ایجاد کند، هیچ قدرتی نمیتواند با این قدرت بالانس ایجاد کند.
تهران – ایرنا – نخستین فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با بیان اینکه نفوذ منطقه‌ای ایران، آمریکا را به هراس انداخته است، گفت: نفوذ ایران در منطقه بدلیل همگرایی است و به دوران انقلاب اسلامی نیز محدود نمی‌شود.
به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، حسین علایی عصر دوشنبه طی نشستی در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی با موضوع پیامدهای ترور شهید سلیمانی با تاکید بر اینکه زنده بودن شهیدان را امروز در تهران و در این تشییع بی سابقه دیدیم، افزود: در واقع مردم حس کردند علاوه بر اینکه سردار سلیمانی فرد بزرگی از حیث اخلاص و اسلامی عمل کردن بود، نقش بزرگی برای تامین امنیت کشور ایفا کرد و در عصر حاضر سرداری به تمام معنا، ملی بود.
وی ادامه داد: تروری که آمریکایی‌ها انجام دادند، ترور اقتدار ملی ایران بود. مردم خواستند به رییس جمهوری ضد فرهنگ آمریکا بگویند اقتدار ایران پابرجا و بیشتر از زمان سردار سلیمانی خواهد بود.
علایی با بیان اینکه آمریکا رییس جمهوری ضد فرهنگ دارد و تهدید کرده ۵۲ نقطه فرهنگی ایران را می زند، تصریح کرد: این موضوع دیوار بی‌اعتمادی بین آمریکا و اندیشه غرب ایجاد می کند. وحشی‌گری آنان از داعش و دیگر گروه‌های تروریستی بیشتر است اگر داعش سر می‌برد آنها را پودر می‌کنند.
این فرمانده پیشین نیروی دریایی سپاه درباره شهید سلیمانی گفت: از سال ۶۰ سردار را می شناسم و ایشان را در شمار ۱۰ فرمانده برجسته دوره جنگ می‌دانم. حسین خرازی، احمد کاظمی، احمد متوسلیان، ابراهیم همت و مهدی باکری هر کدام توانستند یک سازمان از صفر ایجاد کنند و آن را توسعه دهند و با جنگ های نامتقارن در برابر ارتش آموزش دیده با تاکتیک‌های جنگی مانع موفقیت آن شوند.
علایی درباره مسائلآمریکا با ایران اظهار داشت: آمریکا با ما سه مساله بزرگ دارد؛ یکی اینکه چرا برنامه هسته ای دارید و می‌گویند فعالیت چه صلح آمیز و چه غیرصلح آمیز هسته ای نداشته باشید. مورد دیگر نفوذ منطقه ای و مساله سوم داشتن موشک با برد بلند است که میتواند جاهایی مثل اسراییل که مورد نگرانی آنان است را بزند. اسراییل و عربستان هم با آمریکا همسو هستند و حتی می‌گویند باید توافق برجام از بین برود.
وی افزود: اینها حداقل خواسته آنها است حداکثر این است که چرا دولتی تشکیل دادید که زیر بلیت ما نیست. ما شاه و کلانتر جهان هستیم و باید به کشوری عادی تبدیل شوید و این با نبودن این حکومت محقق میشود.
نفوذ ما در منطقه به خاطر همگرایی است نه نیروی قدس
علایی درباره موضوع نفوذ ایران گفت: آمریکایی‌ها درک درستی از نفوذ ایران ندارند و فکر می‌کنند تشکیلات مقاومت و قدس یعنی نفوذ، درحالی‌که نفوذ ایران این نیست. کتاب اسدالله علم را بخوانید بسیاری از حرف‌های امروز آمریکا، در زمان شاه هم بود. نفوذ ایران از دریای مدیترانه تا دریای سرخ نفوذ طبیعی است؛ نفوذی نیست که دولت ایران بخواهد دنبال آن برود یا نرود چون بافت مردم در این مناطق به گونه ای است که با ایران همگرایی دارند.
وی خاطرنشان کرد: آمریکایی‌ها بزرگترین سفارتخانه خود را در بغداد ایجاد کردند و حتی در سفارتخانه فرودگاه زدند و بزرگترین پایگاه‌های نظامی را در این کشور ایجاد کردند اما به ایران می‌گویند چرا شما در عراق نفوذ دارید درحالی‌که ما در عراق پایگاه و تشکیلات نداریم.
عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین (ع) افزود: نفوذ ما با نیروی قدس نیست شاید نیروی قدس به یک صدم درخواست‌های کشورهای منطقه نتواند پاسخ دهد؛ نفوذ ما بخاطر همگرایی است. حشد الشعبی را ما در عراق ایجاد نکردیم. اینها نتیجه تلاش صدام در جنگ علیه ایران است. شهید صدر را کشت چون تحت نفوذ ایران بود نفوذ ایران فرهنگ قدیمی ایران است.
به گفته علایی، حشدالشعبی افرادی هستند که صدام آنان را زمان جنگ بیرون کرد و بعد از صدام به کشورشان برگشتند. آمریکایی‌ها می گویند ارتش ما کار کند حشدالشعبی نباشد چون تحت نفوذ ایران است.
وی ادامه داد: مردم در میدان آزادی بحرین اعتراض می‌کنند و عربستان آن را تحت سیطره نظامی خود درآورد بعد می‌گویند ایران در آنجا نفوذ دارد و این قضیه برای یمن هم مصداق دارد. حوثی‌ها مردم شیعه ای هستند که در طول تاریخ تحت ظلم عربستان بودند.
علایی گفت: نفوذ ایران وابسته به سردار سلیمانی نیست یک نفوذ طبیعی و تداوم داری است که وجود دارد حتی زمانی که انقلاب اسلامی نبود این نفوذ وجود داشت. امام موسی صدر را سر موضوع نفوذ ایران ناپدید کردند آن هم در زمان شاه.
قاآنی سلیمانی دیگر است
نخستین فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران درباره محبوبیت سردار سلیمانی گفت: سردار سلیمانی به عنوان یک نظامی عمل نمی‌کرد بلکه در جایگاه ایرانی و شخصیت متفاوت در این کشورها فعالیت می کرد. سردار قاآنی، سردار سلیمانی دیگری است که بقیه نمی‌شناسند آمریکایی‌ها از ایشان بیشتر ضربه خواهند خورد.
وی افزود: معتقدم انتقام، کشتن آمریکایی‌ها نیست آنها هم بنده خدا هستند انتقام این است از منطقه بروند که کار دیروز پارلمان عراق نخستین انتقام بود که گرفته شد و امیدوارم این کارها ادامه یابد.
عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین(ع) ادامه داد: امروز اسماعیل هنیه برای سردار سخنرانی کرد درحالی‌که ما با حماس بر سر سوریه مشکل داریم.
ترامپ نگاه ایرانیان به آمریکا را به نفرت تبدیل کرد
علایی با بیان به اینکه ترامپ نگاه ایرانیان به آمریکا را به نفرت تبدیل کرد و حالا ترور دو تن از برجسته‌ترین نیروها یکی از ایران و دیگری از عراق موجب شد این نفرت به این سادگی ها از بین نرود، گفت: امروز در مراسم تشییع، تمام ذهن مردم پر از نفرت بود، آمریکایی‌ها مرتکب جرم ننگینی شدند و این فاصله را در منطقه ایجاد کردند.
علایی ابراز امیدواری کرد، این شهادت همگرایی بین مردم منطقه را افزایش دهد همانگونه که همگرایی بین مردم ایران و عراق را افزایش داد.
وی در پایان گفت: ما دنبال نفوذ، پادشاهی و سلطه نیستیم، نفوذ یعنی همگرایی.
تهران – ایرنا – عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه ترور سردار سلیمانی یک طرح اسراییلی بود و در آنجا پخته شد، گفت: اسراییل و عربستان خواهان جنگ بین ایران و آمریکا هستند.
«قدیر نصری» روز دوشنبه طی نشست با موضوع پیامدهای ترور سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی ادامه داد: اسراییلی ها هیچ وقت مایل به مذاکره بین ایران و آمریکا نبودند، بنابراین با توجه به نزدیک بودن زمان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از این فرصت استفاده و این طرح را برنامه ریزی کردند.
وی اظهار داشت: با توجه به ناآرامی های اخیر ایجاد شده در عراق، آمریکایی‌ها احساس کردند با کمترین هزینه می‌توانند سردار را ترور کنند.
به گفته این استاد علوم سیاسی، هم ترامپ برای استفاده از مباحث انتخاباتی با انجام این ترور میخواهد سود ببرد و هم برای اسراییل هم پیامدهای خوبی ممکن است داشته باشد.
نصری ادامه داد: ترامپ فکر کرد این ترور برای فرار از استیضاح و نیز گریز از بن بستی که بین ایران و آمریکا ایجاد شده، میتواند راهگشا باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی، ترامپ را شخصیتی توصیف کرد که به انجام کار پیشبینی نشده علاقه مند است و گفت: آنان محاسبه کردند ایران نمیتواند پاسخگویی لازم را داشته باشد چون به دلیل اعتراض آبان ماه از حیث اقتصادی در وضعیت ضعف قرار گرفته است.
وی افزود: از سویی دیگر، اسراییلی ها از تعامل بین ایران و آمریکا نگران بودند و این برای عربستان هم مصداق دارد و هر دو خواهان افزایش تنش بین آمریکا و ایران هستند و منتظرند درگیری بین این دو کشور رخ دهد.
نصری گفت: این ترور پیامدهای جالب توجه خواهد داشت و ایران دیگر مانند گذشته اسراییل را تحمل نمی‌کند و صبر گذشته را در برابر آن ندارد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه آمریکا اصلی ترین تولیدکننده نفت است و مانند قبل نیازی به نفت عربستان ندارد، اظهار داشت: این برداشت در عربستانی‌ها و دیگر کشورهای منطقه ایجاد شد که آمریکا نمیتواند امنیت آنها را تامین کند و سعی در کاهش تنش با کشورهای منطقه داشتند. اما با این بحث پیش آمده عربستانی‌ها می دانند دیگر مذاکره ای بین ایران و آمریکا وجود نخواهد داشت و احساس می‌کنند وضعیت دارد به نفعشان رقم می‌خورد.
نصری افزود: عربستانی‌ها نگران خروج آمریکا از منطقه بودند اما این وضعیت سعودیها را خوشحال و در عین حال بهبود روابط بین ایران و عربستان را کمتر می‌کند.
وی تاکید کرد: با ترور سردار سلیمانی، ترتیبات منطقه ای متحول میشود.
سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی به همراه ابومهدی مهندس از فرماندهان مقاومت پس از عمری مجاهدت بامداد جمعه ۱۳ دی ماه در حمله پهپادهای آمریکایی در فرودگاه بغداد به شهادت رسید.
بر اساس اعلام پنتاگون، وزارت دفاع آمریکا، دستور این حمله هوایی را دونالد ترامپ رییس جمهوری و فرمانده کل قوای این کشور صادر کرده بود.
در پی این اقدام تروریستی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی سه روز عزای عمومی اعلام کردند.
رهبر معظم انقلاب همچنین در حکمی سردار سرتیپ پاسدار اسماعیل قاآنی را به فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب کردند.
تهران- ایرنا- استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل اقدام آمریکا در ترور سردار سلیمانی را نه اقدام پیش دستانه و قتل هدفمند بلکه مصداق تروریسم دولتی و جهانی عنوان کرد.
«مهدی ذاکریان» عصر دوشنبه در نشست پیامدهای ترور سردار سلیمانی که در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، اظهار داشت: یکی از آفت‌های نظام این است که صداهای ما فقط در داخل ایران است و به خارج ارائه نمی شود. ما صدای جامعه مدنی را نمی شنویم. غربی‌ها هم فکر می‌کنند ما در کشورهای منطقه پایگاه داریم.
وی ادامه داد: با اینکه از طرفداران آقای ظریف هستم اما در کنفرانس مونیخ به آقای ظریف هم انتقاد کردم چرا فرماندهان سپاه و ارتش حضور نداشتند تا صدای ما به گوش دنیا برسد.
ذاکریان تصریح کرد: خیلی سخت است که ما داعش را از منطقه پاک کنیم به جای اینکه به آمریکا صورتحساب بدهیم پول مان را بگیریم، یکی از بهترین سرداران ما ترور شود.
این استاد حقوق بشر ادامه داد: من منتقد بشار اسد هستم اما این را هم می دانم اگر غربی‌ها اظهارنظر و رفتاری می‌کنند برای سوریه و مردم این کشور نیست.
ذاکریان با اشاره به دو نظر حقوقی برای این اتفاق، یکی از آنها را اقدام پیش دستانه و دیگری را قتل هدفمند عنوان و خاطرنشان کرد: در موضوع ترور سردار سلیمانی هیچ‌کدام از این دو درست نیست و مصداق ندارد؛ این یک عمل تروریستی و مصداق تروریست جهانی است.
وی اضافه کرد: قتل هدفمند زمانی است که اطمینان داریم فردی عملی انجام داده که غیرقانونی و منجر به کشته شدن تعدادی غیرنظامی شده و تروریست است که ادله ای برای این موضوع وجود ندارد. اقدام پیش دستانه یعنی دولتی بخواهد دولتی دیگر را تضعیف کند که این موضوع هم برای سردار سلیمانی مصداق ندارد.پس کشتن کسی که با لباس غیرنظامی و به دعوت از کشوری فعالیت می‌کند، تروریسم است.
ذاکریان ادعای امریکا مبنی بر قرارداد با عراق مبنی بر تامین امنیت این کشور گفت: آمریکایی ها در سال ۲۰۰۸ قصد داشتند عراق را ترک کنند که عراقی‌ها گفتند بمانید. این قرارداد برای افزایش امنیت عراق بود نه کشتن مهمان عراق.
نشست علمی بررسی تحلیلی مسایل ایران امروز از منظر علم سیاست (گزارش تفضیلی)
“صورت بندی و پیامدهای سیاسی- امنیتی ترور سردار شهید قاسم سلیمانی”
انجمن علوم سیاسی ایران با همکاری انجمن مطالعات صلح و خانه اندیشمندان علوم انسانی نشست علمی “صورت بندی و پیامدهای سیاسی- امنیتی ترور سردار شهید قاسم سلیمانی” را در تاریخ دوشنبه ۱۶ دی ماه ۱۳۹۸ در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار نمود.
در ابتدا دکتر قدیر نصری به عنوان مدیر این نشست علمی ضمن تسلیت شهادت سردار قاسم سلیمانی و همچنین تشکر از مهمانان و حاضرین در جلسه با تشریح اوضاع کنونی ایران و اهمیت شرایط فعلی منطقه و جهان چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی پرداخت و رسالت انجمن علوم سیاسی ایران و انجمن علمی مطالعات صلح ایران در تلاش برای برخورد علمی و منطقی در تشریح مسائل روز از دیدگاه علم سیاست و توجه به روشنگری علمی در این مسئله با توجه به وضعیت خطیر کنونی ایران بسیار ضروری دانستند.
اولین سخنران این نشست آقای سردار دکتر حسین علایی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین (ع) و رئیس اسبق نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به توضیح و تبیین دیدگاه خود در باب وضعیت فعلی منطقه و بازیگری ایران در این محیط اشاره نمود. ایشان با محکوم کردن صحبتهای ضد فرهنگی رئیس جمهور آمریکا؛ این صحبت ها را موجب ایجاد بی اعتمادی جدی مردم ایران نسبت به دولت آمریکا و سیاستهای این کشور دانستند. دکتر علایی ضمن تشریح ابعاد مختلف دشمنی آمریکا در سه بعد: ۱٫توان هسته ای جمهوری اسلامی، ۲٫ نفوذ (نفوذ طبیعی) ایران در منطقه و ۳٫توان موشکی ایران، هسته ی این دشمنی را مخالفت آمریکا با استقلال و اقتدار ایران دانستند و اضافه کردند که آمریکا میخواهد ایران کشوری عادی و ناتوان باشد. دکتر علایی با اشاره به بحث نفوذ ایران در منطقه و ادعاهای دولت های خارجی در این باره گفتند: نفوذ ایران در منطقه از نوع نفوذ طبیعی است، نفوذ طبیعی به آن مفهوم است که بافت مردم این منطقه نسبت به ایران تمایل و گرایش دارند و این نفوذ حاصل زور و اجبار و یا حضور اجباری سپاه قدس نیست. البته ایشان بر نقش محوری افراد و نهادها در تعمیق گرایش بیشتر مردم به ایران تاکید کردند اما یادآور شدند که این نفوذ، نفوذی طبیعی و تاریخی بوده و حاصل فکر خود مردم منطقه است. ایشان با اشاره به حجم حضور گسترده و چند ساله آمریکا در عراق و آموزش نیروهای نظامی این کشور، این پرسش را مطرح کردند که چگونه در پی این همه سال حضور و این حجم از امکانات، هنوز مردم عراق تمایل به سمت ایران دارند؟، و در ادامه این موضوع را نیز دلیل دیگری بر صحت نفوذ طبیعی ایران در کشورهای همسایه دانستند.
سردار علایی با یادآوری نقش، خرد و رشادت های سردار شهید قاسم سلیمانی در منطقه و هم تراز دانستن این سردار بزرگ با شهدایی چون همت و خرازی و … ، خلاء حضور چنین سرداری را برای ایران هرچند آسیبی جدی و آشکار معرفی کردند؛ اما بر این نکته تاکید نمودند که در پی شهادت این شهید؛ آثار و نعمات بیشتری برای ایران در منطقه و آسیب های جدی تری بر دشمن وارد خواهد آمد. ایشان خروج نیروهای خارجی از منطقه را بخشی از این تاثیر گسترده دانستند.
دکتر حسین علایی در ادامه ی صحبت های خود تاکیدی هم بر موضوع انتقام و خواست مردم برای احقاق این موضوع عنوان کردند و افزودند: انتقام لزوما خشونت بار و از طریق ابزار سخت نیست، بلکه خروج آمریکایی ها از منطقه خود نوعی انتقام است که موضوع دور از ذهنی نیست. ایشان ابراز امیدواری کردند که این رفتار ترامپ و برکت خون این شهید باعث همگرایی و نزدیکی بیشتر میان مردم منطقه باشد و با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی هرگز به دنبال نفوذ (از نوع آمریکایی)، سلطه گری و امپراطوری نبوده است، تلاش ایران را بر همگرایی و اتحاد میان تمام ملت های منطقه ارزیابی کردند.
در ادامه ی جلسه دکتر نصری از دکتر فرزاد پورسعید، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی، درخواست کردند به عنوان سخنران بعدی نشست به این پرسش بپردازند که؛ «در پی شرایط فعلی آیا هرگونه صلح با آمریکا و غرب دچار مشکل خواهد بود و ما شاهد دوران پر تنشی هستیم؟- و آیا شهادت سردار سلیمانی باعث همبستگی در داخل میشود یا خیر؟». دکتر پورسعید در ابتدای سخنان خود با تسلیت شهادت این سردار بزرگ، مطرح کردند که برای پاسخ به این پرسش میبایست ابتدا این رویداد را تعریف کنیم. ایشان این اتفاق را حاصل دو اراده دانستند: ۱٫ شکست فشار حداکثری از سوی آمریکا بر ایران و ۲٫ توانایی صهیونیست ها برای قانع کردن ترامپ در بحرانی کردن وضعیت حضور ایران در پشت مرزهای این رژیم. دکتر پورسعید با اشاره به مورد اول ادامه دادند که رفتار آمریکا در قبال ایران از فاز اقتصادی وارد فاز نظامی شده است. ایشان در ادامه و در تشریح مورد دوم گفتند که در این مدت اسرائیل در تلاش بوده است با استفاده از قدرت آمریکا و قانع کردن ترامپ مبنی بر اهمیت این موضوع برای ادامه ی دولت وی و اخذ رای در دوره دوم ریاست جمهوری، آمریکا را در تقابل مستقیم با ایران قرار دهد، تا حضور ایران در عراق سوریه را برای جمهوری اسلامی تبدیل به باتلاق نماید. ایشان نتیجه این رفتارها را دو بعد طبقه بندی کردند:
الف. بعد منطقه ای و کشور عراق: آمریکا قصد دارد به جهت تحت فشار قرار دادن ایران در این موضوع، اقدام به حذف فرماندهان ارشد نظامی ایران نماید و ایران باید منتظر چنین رفتاری باشد. در شکل دیگر شکل گیری نوعی بحران و جنگ داخلی مانند سوریه در عراق که موجب کاهش شدید نفوذ ایران در این کشور شود. وی با اشاره به نظر چند تن از اندیشمندان حوزه روابط بین الملل اضافه کردند که در صورت انسجام ایران و عراق، ایران تبدیل به قدرتی غیر قابل موازنه در منطقه خواهد شد و عربستان سعودی، اسرائیل و آمریکا در وحله اول میخواهند مانع تحقق این امر شوند.
ب. بعد بین المللی: دکتر پورسعید با ترسیم یک چشم اندازه ۱۰ الی ۱۵ ساله تشریح کردند که آمریکا و دستگاه رسانه ای خارجی در تلاش است اینطور عادی سازی نماید که دیگر جمهوری اسلامی ایران نماینده رسمی مردم ایران نیست و کرسی های خالی را با افرادی از جمله اپوزیسیون های خارج از کشور پر نموده و آن ها را نماینده مردم و جامعه ایران به افکار عمومی بین المللی معرفی نماید. از این طریق آمریکا قصد دارد ضمن مشروعیت زدایی از مقامات جمهوری اسلامی ایران با عادی سازی چنین دیدگاهی در سطح بین المللی امکان حذف مقامات ایرانی را برای خود تسهیل نماید و مورد بازخواست مجامع بین المللی نیز قرار نگیرد.
ایشان ادامه دار بودن روند تخاصم و بحران میان ایران و آمریکا را پروسه ای طولانی ارزیابی کرد و این رویکرد رادیکال تر شدن را تا ۱۰ سال آینده حاکم بر روابط میان ایران و آمریکا دانستند.
دکتر پورسعید با اشاره به بحث انتقام خواهی مردم و رویکرد نظام جمهوری اسلامی ایران در این باره گفت: هر تصمیمی میبایست شاملی این ویژگی باشد که میزان عمل در زمان و شدتی باشد که برای طرف مقابل انتظار نمیرود و از طرفی یا طرف مقابل امکان پاسخگویی نداشتبه باشد و یا این توان در حداقل ممکن قرار گیرد.
ایشان همچنین بر ضرورت تغییر و شکل گیری صحیح لابیهای ایرانی در آمریکا تاکید کردند و گفتند: ضرورت دارد این لابی ها شکلی فرا دموکرات تر به خود بگیرند تا امکان بازیگری بهتر برای ایران محیا شود و محدودیت ها کاهش یابد. لابی ها باید در لایه های قدرت آمریکا اقدام به بازیگری و ایفای نقش نمایند.
دکتر نصری به عنوان مدیر نشست از جناب آقای دکتر ذاکریان، عضو هیئت علمی گروه روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، خواستند نسبت واکاوی موضوع این ترور از منظر حقوقی اقدام نمایند. دکتر نصری با تشریح توجیه ها و ادله ی دولت آمریکا در رفتار خود دو پرسش را از دکتر ذاکریان مطرح نمودند ۱٫ «وضعیت دعاوی حقوقی پیرامون این ترور و نوع استدلال های طرفین چگونه است؟ ۲٫وضعیت اقدام آمریکا با توجه به پیمان امنیتی میان آمریکا و عراق در چه وضعی قرار دارد؟
دکتر ذاکریان در ابتدای سخنان خود ضمن تسلیت شهادت این سردار بزرگ ایران و تشکر از انجمن علوم سیاسی ایران و انجمن صلح ایران بابت برگزاری این نشست، بر اهمیت تلاش برای بازتاب گسترده ی صحبت های این نشست و نشستهای این چنینی در سطح بین المللی تاکید کردند و این موضوع را برای آگاهی دادن به سایر مردم در دیگر کشورها بسیار مهم دانستند.
ایشان در ادامه اقدام آمریکا را در بعد حقوقی کاملا مخالف حقوق بشر و حقوق بین الملل معرفی نمودند. دکتر ذاکریان با توضیح دو دلیل آمریکا برای اقدام به این ترور یعنی: ۱٫عمل پیش دستانه ۲٫ عمل هدفمند، با تعریف مستقل هرکدام، عمل آمریکا را در تضاد با تعاریف این اعمال عنوان نمودند.
همچنین دکتر ذاکریان توجهی نیز بر موضوع عهدنامه امنیتی میان عراق و آمریکا داشتند و با تشریح بندهای این قرارداد و حرف و حدیث های پیرامون آن در نهایت این طور نتیجه گیری کردند که برابر متن قرارداد؛ این عهدنامه یک عهدنامه برای افزایش امنیت در عراق بوده است و اقدام آمریکا در ترور شهید سلیمانی در خاک کشور ثالث درحالی که در کسوت فردی عادی و به دعوت از مقامات رسمی این کشور وارد آنجا شده بود، از بعد حقوقی امری مردود بوده و در تخالف با متن قرارداد فی مابین عراق و آمریکا است.
در ادامه جلسه و به عنوان آخرین سخنران بخش اول نشست “صورت بندی و پیامدهای سیاسی- امنیتی ترور سردار شهید قاسم سلیمانی”، دکتر نصری از جناب آقای دکتر علی اکبر اسدی خواستند مطالب خود را پیرامون وضعیت منطقه خاورمیانه و اوضاع حاکم در آن مطرح کنند.
دکتر اسدی با تسلیت شهادت سردار سلیمانی، مطرح کردند حضور سردار سلیمانی در منطقه و در بازهی زمانی طولانی مدت این امکان را به آمریکا میداد تا وی را به شهادت برساند امام دلیل اینکه در این زمان آمریکا اقدام به این عمل دست زد بحث فرار از استیضاح توسط ترامپ، شکست وضعیت بن بست فشار بر روی ایران و ضعف ایران در پی ناآرامی های اخیر بوده است. ایشان ادامه دادند که اسرائیل نیز تا پیش از این و از ابتدا به دنبال شهادت افرادی چون سردار سلیمانی و سید حسن نصر الله بوده است اما در زمان اوباما به علت رویکرد وی در روابط بین الملل این موضوع فراهم نشد. ایشان ترور سردار سلیمانی را یک ترور اسرائیلی سعودی دانستند.
در ادامه ایشان نگاهی به سیاست های عربستان سعودی انداختند و در ادامه گفتند: عربستان مایل بر ارتقا تنشهای میان ایران و آمریکا است. در پی احتمال خروج نظامیان آمریکایی از منطقه این ترس برای سعودیها پیش آمده بود که به دنبال این خروج؛ منافع آنان نیز به خطر خواهد افتاد، لذا سعودی ها تمایل به تداوم حضور نیروهای خارجی در منطقه داشتند و این شرایط میتواند مورد استقبال و خواست سعودی ها و اسرائیلی ها باشد.
ایشان پیشبینی بهبود روابط میان ایران و عربستان سعودی را مردود دانسته چرا که وضعیت اقدامات ایران در برابر اسرائیل و عربستان دیگر مانند دو سال گذشته نخواهد بود و این اقدامات زین پس ممکن است حتی به رویارویی محور مقاومت و حزب الله با اسرائیل بینجامد.
در بخش دوم جلسه، دکتر نصری از هر چهار سخنران خواستند به این سوال پاسخ دهند که، «طی ۳ سال آینده (تا ۱۴۰۱) چه سرنوشتی برای ایران متصور خواهد بود؟»
سردار علایی استراتژی ایران را طبق برآوردهای فعلی؛ اجتناب از جنگ با آمریکا عنوان کردند. ایشان با اشاره به مسئله اسرائیل و عربستان سعودی و تمایل این دو کشور در ادامه افزایش حضور آمریکا در منطقه تاکید داشت. ایشان با تجزیه و تحلیل موضوعات استراتژیک این کشورها، مسئلهی اسرائیل را “امنیت و بقا” و مسئله عربستان سعودی را “حفظ عقبه استراتژیک خود در منطقه” دانست و اینکه این دو کشور به واسطهی ضعف خود در ابعاد مختلف میخواهند با تکیه بر قدرت آمریکا، ایران را وارد جنگ با آمریکا نمایند و از این طریق با ابزار مختلف به ایران آسیب برسانده و ایران را دچار ضعف نمایند. ایشان خطر جنگ را نزیک دانسته و گفتند که ایران باید از این جنگ اجتناب کند، چرا که با شروع جنگ و آسیب به زیر ساختهای ایران، اسرائیل به هدف تغییر رژیم خود نزدیکتر خواهد شد. سردار علایی انتقام ایران را بیرون راندن آمریکا از منطقه و همچنین تغییر فکر آمریکایی مبنی بر اینکه نه فشار اقتصادی و نه سیاسی این کشور را به اهداف خود نمیرساند دانستند.
دکتر پورسعید به عنوان پاسخ دهندهی بعدی، سه انتخابات پر اهمیت طی سه سال آینده را مورد توجه قرار دادند: ۱٫ انتخابات مجلس ایران در اسفند ۱۳۹۸، ۲٫ انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در دسامبر ۲۰۲۰ و ۳٫ انتخابات ریاست جمهوری ایران در ۱۴۰۴٫ ایشان درمورد انتخاباتهای ایران، آنچه را بسیار مهم دانستند جذب دوباره ی مردم به سیستم انتخابات و رای دادن و در عین حال شکل گیری یک رقابت و مشارکت حداکثری را در کشور ضروری دانستند. دکتر پورسعید اهمیت این موضوع را هم از بعد داخلی و هم بین المللی مورد تاکید قرار داد که با ادامه روند تحریمها نیز میتواند حاکمیت ایران را حفظ کرد. در مورد انتخابات آمریکا احتمال سرکار آمدن فردی مناسب تر از ترامپ کم و مانند اوباما صفر است، ولی اگر چنین فردی انتخاب شود باز میتوان در کاهش وخامت اوضاع امید داشت و اگر مجددا ترامپ انتخاب شود که احتمال آن دور از ذهن نیست؛ ما شاهد تداوم بحران و تنشها خواهیم بود. ایشان در پاسخ به پرسش دکتر نصری مبنی بر اینکه اگر فردی از جناح راست در انتخابات ایران انتخاب شود و در مقابل ترامپ قرار گیرد شاهد چه وضعی خواهیم بود؟، گفتند که به نظر ایشان شرایط متشنج فعلی ادامه خواهد یافت.
دکتر ذاکریان به عنوان پاسخ دهنده سوم مطرح کردند، ضرورت دارد ما مردم و نظام یاد بگیریم که از زمان استفاده نماییم و در جهت تبدیل تهدید به فرصت اقدام کنیم. ایشان اهمیت بازگشت حداکثری مردم به سمت نظام را موضوعی حیاتی دانستند، که جمهوری اسلامی باید خواستهای خود را در جهت احقاق این موضوع و خواست مردم تنظیم نماید. دکتر ذاکریان قدرت یابی ایران چه در سطح ملی و منطقه ای و چه در سطح بین المللی را ضرورت بازگشت بیش از پیش نظام جمهوری اسلامی ایران به سمت مردم دانستند.
دکتر علی اکبر اسدی به عنوان آخرین سخنران در پاسخ به پرسش دکتر نصری به تشریح استراتژی ایران در پس از روی کار آمدن ترامپ پرداخت. ایشان با اشاره به رفتارهای تند ترامپ طی این مدت، استراتژی ایران را “صبر استراتژیک” معرفی کرد که این صبر پس از مدتی توسط طرف مقابل به ضعف ایران تفسیر شد و به دنبال آن ایران نیز تصمیم به پاسخ درخور به اقدامات آمریکا گرفت.
دکتر اسدی با نگاهی بر شرایط فعلی بر لزوم پاسخ دهی ایران بر اقدام آمریکا تاکید کردند و تشریح نمودند که چنانچه پاسخی مناسب از جانب ایران به آمریکا داده نشود این سکوت ایران میتواند باعث وقاحت ایالات متحده و افزایش شدت و تعداد اعمال این کشور در ابعاد مختلف شود، پس ایران باید جوابی بدهد که اصطلاحا تا زیر خط قرمزهای آمریکا باشد و در عین حال که پاسخی برای توقف اعمال آنها است، جلوی تهاجم متقابل آنها را نیز بگیرد. ایشان این حیطه از موضوع را وظیفه کارشناسان علوم نظامی و منطقه ای نظام دانسته و تنها تبیین و تعیین ابعاد آن را مطرح نمود.
این نشست علمی با پرسش و پاسخ حاضرین پایان یافت.
