یادداشت صلح شماره ۱۱: نوروز و گفتمان همگرایی منطقه ای
بازدیدها: 99
به نام خداوند صلح و دوستی
امروزه در برخی از نظریه های نوین روابط بین الملل، آفرینش صلح و دوستی، بر پایه تقویت «منافع مشترک» میان دولت ها و ملت ها تعریف شده است. در همان حال، در این نظریه ها بر این امر تاکید شده است که آنچه که می تواند به بازآفرینی منافع مشترک کمک کند، «هویت های مشترک» است. در واقع، هویت های مشترک، پایه و اساس شکل گیری منافع مشترک در میان افراد و جوامع به شمار می روند. اما نکته بنیادین آن است که آنچه هویت های مشترک را برمی سازد، «فرهنگ مشترک» در میان جوامع است. این بدان معناست که هرچقدر عناصر فرهنگی مشترک میان مردمان جوامع گوناگون بیشتر باشند، پیوندهای فرهنگی و هویتی میان آنها استوارتر است. و از این رو، می توان امید داشت در جوامعی که مردمان و دولتهای نماینده ایشان، منافع مشترک بیشتری با یکدیگر داشته و به همکاری در زمینه های گوناگون بپردازند، صلح و دوستی در میان آنها گسترش یابد و پایدار بماند.
«جامعه فرهنگی نوروز» که منطقه گسترده ای از کوه های کشمیر تا کناره های دریای مدیترانه و از کوه های آرال و قفقاز تا کرانه های خلیج فارس را در بر می گیرد، از دوران باستان تا امروز همواره پرورش دهنده عناصر فرهنگی مشترک میان جوامع گوناگون این حوزه تمدنی بوده است. از زبان و مذهب مشترک تا معماری و موسیقی و آیین ها و سنت های مشابه، همگی در ساختن هویت های فرهنگی مشترک در میان مردمان منطقه ما نقش مهمی بازی کرده اند. در این میان، «نوروز» را می توان مهمترین نماد همگرایی فرهنگی منطقه ای در این گوشه از جهان دانست. شاید در میان دیگر ملت های جهان و یا در دیگر مناطق جغرافیایی در سراسر گیتی، به ندرت بتوان عنصر فرهنگی مشترکی همچون نوروز را یافت که از هزاران سال پیش تا امروز، جوامع گوناگون در منطقه ای گسترده را این چنین زیبا به یکدیگر پیوند دهد.
از این رو، به نظر می رسد نوروز به عنوان یک عنصر فرهنگی هویت ساز، می تواند با همفکری دانشگاهیان و روشنفکران در کشورهای گوناگون حوزه تمدنی نوروز، زمینه ساز شکل دهی به گفتمان های نوین همگرایی منطقه ای باشد. نوروز مفهومی است که می تواند در پژوهش های علمی پرورش یافته و ابعاد گوناگون تاریخی، فرهنگی و اجتماعی آن مورد مطالعه بیشتر قرار گیرد. این گفتمان نوین همگرایی منطقه ای در جامعه فرهنگی نوروز، می تواند پلی میان مردمان کشورهای گوناگون بزند و صلح و دوستی را در منطقه ما تقویت کند. خوشبختانه فناوری های نوین و رسانه های مجازی نیز ارتباط گسترده تر میان دانشگاه ها، موسسات و انجمن های علمی در سطح منطقه ای را آسان تر کرده است و این امر فرصتی تازه در اختیار ما برای تداوم گفتگو و همکاری می بخشد.
انجمن علمی مطالعات صلح ایران، در بهمن ماه ۱۴۰۰ میزبان نخستین گردهمایی اندیشمندان از ۱۳ کشور منطقه در همایش «دانشگاهیان و صلح آفرینی در منطقه فرهنگی نوروز» بوده است تا زمینه گفتگو و همفکری میان اندیشمندان جامعه فرهنگی نوروز را برای یافتن راه های همگرایی فرهنگی و اجتماعی در سطح منطقه ای فراهم نماید. این روند در سال ۱۴۰۱ به امید پروردگار و با پشتیبانی اعضای انجمن و دیگر اندیشمندان، پژوهشگران، استادان و دانشجویان در ایران و دیگر کشورهای منطقه، ادامه خواهد یافت. کوشش برای مشارکت در برپایی «شبکه همکاری های علمی در منطقه فرهنگی نوروز» از جمله مهمترین برنامه های انجمن در سطح منطقه ای خواهد بود. در این راه، بی تردید دانشگاه ها، موسسات پژوهشی و انجمن های علمی می توانند نقشی کلیدی در پیشبرد ایده همگرایی منطقه ای و افزایش همکاری های علمی مشترک میان اندیشمندان کشورهای حوزه تمدنی مشترک ما بازی نمایند. این انجمن آماده هر گونه همکاری با نهادهای ملی و منطقه ای برای گسترش صلح و دوستی از راه افزایش همکاری های علمی و فرهنگی در سطح منطقه می باشد.
در پایان، فرا رسیدن نوروز ۱۴۰۱ و آغاز بهار در سده نوین خورشیدی را از تهران به همه دوستان گرامی در شهرهای گوناگون «جامعه فرهنگی نوروز» شادباش می گویم و برای همگی بهاری سرسبز و زیبا را آرزو دارم.
