گزارش کتبی و صوتی نشست فقه سیاسی و نظریه صلح با حضور سید صادق حقیقت

بازدیدها: 68

مورخه ۵ اردیبهشت سال ۱۴۰۳ از سوی کمیته دین پژوهی انجمن علمی مطالعات صلح ایران نشستی مجازی تحت عنوان «فقه سیاسی و نظریه صلح» برگزار شد که در این برنامه دکتر «صادق حقیقت» برای جمع سخنرانی نمودند.

تز ایشان در بحث این بود که هر چند در فقه سیاسی شیعه مواد، فتاوا و… در باب صلح وجود دارد، اما نظریه سیاسی در باب صلح نیست.

ضمنا دکتر حقیقت بر این باور بودند که چون تامل جدی در فقه سیاسی بر روی صلح در فرهنگ دینی وجود نداشت، لازم است ادبیات بحث را از درون آرای فقها در باب جنگ و جهاد جست.

از نگاه ایشان مجموعه دیدگاه فقها در باب جهاد ۶ دسته زیر است:

۱٫ جهاد ابتدایی مخصوص زمان حضور امام معصوم است؛ پس در عصر غیبت جهاد ابتدایی جایز نیست (امام خمینی)؛

۲٫ جهاد ابتدایی هیچ زمانی در اسلام جایز نیست (صالحی نجف آبادی)؛

۳٫ جهاد ابتدایی در اسلام نیست؛ اما در جهاد دفاعی، دفاع از توحید موضوعیت دارد. پس با غیرموحدان باید جنگید (اگر توحید را بپذیرفتند). (دیدگاه علامه طباطبایی و استاد مطهری)

۴٫ جهاد ابتدایی در درون گفتمان اسلام سیاسی (که قایل به تاسیس حکومت دینی اند) است که لازم است و به عصر غیبت و حضور هم ربط ندارد. (منتظری در آرای اولیه)

۵٫ جهاد ابتدایی در گفتمان غیرسیاسی (معتقدان به عدم تشکیل حکومت در عصر غیبت) واجب است. (خویی)

۶٫ جهاد ابتدایی جایز است و نه واجب. (محمد جواد فاضل لنکرانی)

اما چرا با وجود عناوین فقهی در باب صلح، نظریه صلح در شیعه نداریم؟ چون:

۱٫ فقها مجموعه فتاوا دارند و از فتاوا تا نظریه راه درازی در پیش است؛

۲٫ فقها مبانی هستی شناشانه، انسان شناسانه، معرفت شناسانه و… بحث خود را تنقیح نکردند و مبهم است؛

۳٫ در عصر قدیم جنگ و جهاد، ارزش بود و صلح ارزش محسوب نمی شد؛

۴٫ در اسلام سیاسی رویارویی با تجدد موضوعیت داشته و از این رو لازم بود از ستیز گفته شود تا صلح.

در قسمت دوم نشست بین سخنران و حاضران جلسه در موضوعات مطرح شده، گفتگو و پرسش و پاسخ برگزار شد.

گزارش صوتی نشست