۱۰ نکته پیرامون امدادگری و صلح
بازدیدها: 33
امدادگران دولتی، نیمهدولتی و غیردولتی، به دلایلی در خدمت «صلح» هستند و از «ناصلح» و «پادصلح»، جلوگیری می کنند. در شرح مدعا و ملاحظاتی در جوانب موضوع، نکات چندی قابل بیانند:
- امدادگران برای کمک به آسیب دیدگان و کسی که برای یاری استمداد می جوید به میدان می آیند. پس جوهره کارشان انسانی بوده و از سنخ گره گشایی است، که از مصادیق صلح مثبت است (بدیهی است که مددکاران نیز مراتب دارند و بر اساس معیارهایی مثلا خدمت به صلح می توان آنان را طبقه بندی نمود)؛
- امدادگران (به صورت شخصی و یا سازمانی) دیگران را از خشم «طبیعت» (زلزله و سیل و….) نجات می دهند و یا از خشونت اعمال شده توسط «دیگران» (از جنگ تا ….) و «خود» (خودکشی و….)؛ با این وصف خشونت ستیزند که کاملا کنشی در جهت تحقق صلح مثبت است؛
- امدادگران حتی آنجا که برای خدماتشان مزد می ستانند نیز کنششان به صورت غیرمستقیم بر اخلاقیات و هنجارهای انسانی تاثیر مثبت دارد و به گسترش صلح یاری می رساند؛ زیرا بر اساس کارکرد و عملکرد، کنش امدادی قابل قیاس با اکثر مشاغلی نیست که در آنها شاغل صرفا بدنبال منفعت خویش است. به همین جهت امدادگری در خدمت صلح و دوستی قرار می گیرد؛
- می توان تصور نمود که تحت عنوان امدادگری کسی بر دیگران اجحافی نیز روا دارد و یا حتی صرفا بدنبال کسب سود بیشتر باشد، نه ارایه خدمات بیشتر، اما همین گونه کارها (که در همه مشاغل خوب هم سابقه دارد)، نشان از اصالت و سلامت شغل امدادگری دارد؛ زیرا تا جامعه به صاحبان مشاغل و حِرَفی اعتماد نکند، امکان فریب و سودجویی در آنها وجود ندارد. (مثلا نمی توان اسکناس ۷۰هزارتومانی جعل کرد! ولی ۱۰۰ هزارتومانی بله؛ چون اصلش وجود دارد و مهم و مفید است)؛
- سیر تاریخی حیات بشری، خالی از اقسام امدادگری نبوده و نیست؛ ولی در عصرِجدید با گسترش امکانات و تجهیزات امدادی، ارایه خدمات به دیگران کمّا و کیفا گسترش یافته و در کنار نهادهای سنتی امدادگری، نهادهای مدرن (صلیب سرخ، هلال احمر و….) افزوده شد. پس در گفتمان امدادی امکان ارایه خدمات نسبت به دوران های پیشین بیشتر فراهم شد. نتیجه آنکه در روزگار ما به دوستی و صلح کمک بهتری می شود؛
- در دوران جدید خدمات امدادی به هیچ مرزی (دینی، مذهبی، قومی، ملی و….) محدود نمی ماند و امکان امداد به اقصی نقاط جهان برای هر نیازمندی وجود دارد. این عکس العمل های جهانی برای خدمات بیشتر به دیگران حکایت از آن دارد که که امروزه امدادگری در مسیر درستتر از پیش در خدمت صلح و مهربانی است و البته نیاز است تا گسترش بیشتر هم یابد؛
- از لوازم پیشرفت در تکنولژی و فناوری ها آن است که بشرِجدید با آفات، بیماری ها و مشکلات تازه درگیر است (ازآسیبها در تصادفات گرفته تا ابتلا به ویروس مثل «کرونا» و….). به جهت کثرت و گستردگی خدمات امدادی مثلا در حیطه «بهداشت و درمان» این خدمات انسانی به چشم نمی آید و خدمات تیم های پزشکی در ایام کرونا خوب دیده نشد. ولی واقعا برای عبور از این رنج بشری کادر پزشکی و درمان چقدر به انسانیت خدمت رسانده تا جامعه را به وضعیت سلامت و راحتی بازگرداند و چقدر مدیون این افراد خدومیم؟
- از انجا که امداد صرفا به امکانات مادی، ملموس، اقتصادی و … محدود نمی ماند و بسیاری ممکن است نیاز به دریافت امدادهای غیرمادی (فرهنگی، اجتماعی، روحی-روانی و….) داشته باشند، در عصر ارتباطات و در دوران شبکه ها و پیامرسان های اجتماعی، کمک های فراوانی غیرمادی در فضای مجازی (که حدومرز ندارد) ممکن الوقوعند و اتفاق هم می افتند. پس می توان و بلکه لازم است تا دامنه مفهومی و مصداقی امدادگری (مشاوره دادنها تا برپایی کلاس های درس مجازی برای نیازمندان و….) را بسط داد و با پذیرش تحول مفهومی، خدمات تازه امدادی که کم هم نیستند را ثبت وضبط نمود و فرهنگ فعالیت های صلح جویانه بشری را تقویت نمود.
- برای حفظ زلالی و سلامت کار و حرفه امدادگری، حتما باید نسبت بدان آسیب شناسی داشته و از اعوجاجات این حوزه پیشگیری نمود و بدکارکردهای این حیطه را افشا نمود، تا اعتماد عمومی به مددکاران واقعی مخدوش نگردد. از جمله خطرات امدادگری که سبب می شود این فعالیت ها یا کاملا در خدمت صلح نباشد و یا حتی در خدمت «پادصلح» قرار گیرد آن است که از آن روایت ایدئولژیک داشت؛ مددجویان را به خودی و غیر خودی تقسیم نمود! فرآیند امدادگری را به بازیهای سیاسی گره زد؛ و یا حتی به بهانه امدادگری، با تهیه «باندی» به سودجویی پرداخت (از خیریه های بدنام گرفته تا بداخلاقی ها در امداد خودرو و….).
- ممکن است فرآیند امادگری حتی در مواردی که قصد خدمت و انسان دوستی است هم به ناصلح کمک کند؛ زیرا مبتنی بر روش های سنجیده، علمی و ملاحظات دقیق پژوهشی نباشد. از مثال های بارز آن کمک به ازدواج طبقات ضعیف جهت شکل گیری خانواده های جدید است، اما با تجمیع آنان و پوشش رسانه ای مراسم برای عموم، با عزت نفس، اعتبار و آبروی افراد (به ویژه جوانان) ناخواسته و به دلیل جهل، بازی می شود! به همین جهت لازم است نهادهای علمی (از جمله انجمن های علمی)، در باب «فرآیند امدادگری» مطالعات مستقل و گسترده داشته و به مراکز امدادی (دولتی؛ نیمه دولتی و خصوصی) مشاوره دهند. این سنخ تاملات به تقویت دوستی ها و مهربانی ها در مجرای درست یاری می رساند. نتیجه کار درست و عالمانه، از جمله آن است که «اخلاق و کنش امدادی» حرفه ای تر شده و مثلا به عوض ماهی، به مددجویان ماهیگیری آموخت، تا به جای اینکه عمری چشمشمان به این و یا آن فرد و نهاد باشد (فرهنگ «تکدیگری»!)، با «کارآموزی» مستقل گردیده، شکوفا شده و با حفظ عزت نفس به جامعه بازگردند.
دکتر محمد منصورنژاد
