گسترش صلح میان ایران و عربستان با افزایش همکاری های دانشگاهیان و علمای دو کشور
بازدیدها: 64
به ابتکار کمیته صلح و روابط بین الملل انجمن علمی مطالعات صلح ایران و با همکاری موسسه آموزش عالی بیمه اکو، نشستی تخصصی با موضوع «راهکارهای مصالحه سیاسی و ایجاد صلح مثبت در مناسبات ایران و عربستان سعودی» در روز سه شنبه ۱۳ تیرماه ۱۴۰۲ برگزار شد.
در این نشست، دکتر حسین علایی، عضو هیات علمی دانشگاه جامع امام حسین (ع) با اشاره به اینکه در روابط ایران و عربستان همواره فراز و نشیب های بسیار بوده، به مواردی همچون اختلافات مذهبی، دعوا بر سر قیمت نفت، اختلاف نظر درباره اسراییل، تفاوت موضع دو کشور نسبت به حضور آمریکا در منطقه، رقابت های تسلیحاتی، رقابت در مناطق نفوذ مشترک مانند بحرین، یمن، عراق، سوریه، لبنان و غیره اشاره نمود.
وی همچنین گفت که باید متغیرهای تاثیرگذار بر این روابط به درستی شناخته شوند و در نظر داشته باشیم که کشورها برای به دست آوردن قدرت، نیاز به امنیت و رفع نگرانی هایشان با یکدیگر همکاری می کنند. در این چهارچوب، وی در پاسخ به این پرسش که چرا باید با عربستان همکاری کرد، یادآور شد که عربستان از جمله اقتصادهای در حال رشد و ثروتمند جهان است، رهبری شورای همکاری خلیج فارس را به دست دارد، بسیاری از کشورهای اسلامی تحت تاثیر سیاست ها و رویکردهای این کشور هستند، قدرت نرم این کشور در سال های اخیر افزایش یافته، قدرت ناامن سازی دریای سرخ را دارد و قدرت تاثیرگذاری بر شرکت ها و دولتها غربی برای همکاری نکردن با دیگر کشورها را داراست. نیاز ایران به تداوم حضور در مراسم حج و نیز پیشبرد گفتگوهای هسته ای نیز زمینه های دیگری در ضرورت بهبود روابط با عربستان هستند.
وی در ادامه، در پاسخ به این پرسش که عربستان چه نیازی به همکاری با ایران دارد، گفت که آن کشور توان نظامی ایران را یک تهدید علیه خود می داند و می خواهد مراکز تولید نفت در امان بمانند تا برنامه های توسعه اقتصادی عربستان به خوبی پیش بروند. همچنین بخشی از جمعیت عربستان را شیعیان تشکیل می دهند و روابط خوب میان ایران و عربستان می تواند ثبات اجتماعی و سیاسی برای آن کشور به همراه داشته باشد.
وی همچنین درباره زمینه های همکاری میان ایران و عربستان به موارد زیر اشاره نمود:
۱. طرفین نیاز دارند از جنگ دور شوند و به تعریف منافع متقابل در حوزه های گوناگون امنیتی و غیرامنیتی بپردازند
۲. نوع تلقی از اسلام را تغییر دهند و به تقریب مذاهب توجه کنند
۳. به دنبال بازدارندگی از راه های غیرنظامی باشند
۴. در حوزه میادین مشترک نفت و گاز به گفتگو و تعامل بپردازند
۵. طرح مشترکی برای تامین امنیت خلیج فارس و دریای سرخ تدوین کنند
۶. در حوزه محیط زیست منطقه ای به همکاری بپردازند
۷. درباره آینده فلسطین به رایزنی با یکدیگر بپردازند
۸. همان گونه که در بسیاری موارد عامل گسترش اسلام، تجارت بوده، زبان تجارت و مفاهمه و سازش میان دو کشور تقویت شود
۹. ملاک همکاری، منافع مشترک باشد و نه ارزش های مشترک
۱۰. ارتباطات فرهنگی، گردشگری، بازارگانی را گسترش دهیم و منافع مشترک اقتصادی را شکل بخشیم
۱۱. تنوع فرهنگی و تمدنی دو کشور را بپذیریم.
در ادامه این نشست، دکتر محمد منصور نژاد، عضو هیات مدیره و دبیر کمیته صلح و دین پژوهی در انجمن علمی مطالعات صلح ایران، با نقد سیاست های دهه های اخیر ایران در میان جوانان کشورهای عربی، به مساله انجام اصلاحات اجتماعی در دو جامعه ایران و عربستان پرداخت. وی همچنین با اشاره به برنامه توسعه اقتصادی عربستان تا سال ۲۰۳۰، به اصلاحات اقتصادی و اجتماعی در آن کشور در سال های اخیر اشاره نمود. دکتر منصورنژاد همچنین راه حل مشکلات میان ایران و عربستان را در بازنگری در فهم از اسلام و افزایش رفت و آمد میان علما و دانشگاهیان دو کشور دانست. از دید وی، به ویژه نواندیشان دینی با ارایه قرائتی نوین از اسلام رحمانی می توانند پیوندهای اجتماعی و فرهنگی میان دو جامعه را تقویت کنند. تقویت دیپلماسی رسانه ای نیز از دیگر موضوعات مورد اشاره وی برای بهبود روابط میان مردم دو کشور همسایه بود.
سپس دکتر سیامک کاکایی، پژوهشگر حوزه ترکیه، با اشاره به تاثیرات منطقه ای بهبود روابط ایران و عربستان، به تشریح روابط میان مثلث سه کشور اسلامی ایران، عربستان و ترکیه و تفاوت برداشت ها از مفهوم امنیت در این سه کشور پرداخت. وی به ویژه تاکید داشت که در حالی که روابط ترکیه و عربستان در سال های اخیر تقویت شده بود، با بهبود روابط میان ایران و عربستان باید دید که ترکیه چگونه رویکرد سیاست خارجی خود را با شرایط نوین تطبیق خواهد داد. در واقع، اینک دیگر ایده احیای جهانشاهی عثمانی نمی تواند در اولویت سیاست های این کشور باشد. همچنین بازیگران دیگری مانند مصر و قطر در حال ایفای نقش و همکاری بهتری با ایران هستند. وی همچنین به این نکته پرداخت که همکاری و ائتلاف نظامی ترکیه و عربستان به ویژه در آفریقا، عراق و سوریه، می توانست تهدیدی علیه ایران به شمار آید؛ حال آنکه در شرایط نوین، ایران این فرصت را دارد تا با بهبود روابط خود با عربستان، الگوهای تازه ای از روابط منطقه ای را شکل دهد.
