گزارش دومین کارگاه آینده‌پژوهی با عنوان مبانی آینده‌اندیشی در حوزه معرفت‌شناسی
بازدیدها: 360
دومین کارگاه آینده‌پژوهی با عنوان مبانی آینده‌اندیشی در حوزه معرفت‌شناسی به همت کمیته روابط بین الملل انجمن علمی مطالعات صلح ایران و مجله ایرانی روابط بین الملل با تدریس جناب آقای دکتر مهدی‌مطهرنیا، آینده‌پژوه و استاد روابط بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی و مدیریت جناب آقای نصیر جینور، عضو هیئت تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل برگزار شد.
دکتر مطهرنیا در این کارگاه ضمن تبیین و بررسی رویکرد و جریان اثبات‌گرایی به عنوان جریان حاکم بر روش‌شناسی و معرفت‌شناسی علم روابط بین‌الملل و یه ویژه، هسته بنیادین آن یعنی انتزاع عین(ابژه) از ذهن(سوژه) پرداخته و سپس به نقد این رویکرد مطالعاتی و روش‌شناختی برای دانشجویان پرداختند.
دکتر مطهرنیا در ادامه به رویکرد و جریان نوین پسا‌‌اثبات‌گرایی ورود نموده و ضمن تبیین آن، معایب و نقد‌های وارد بر این جریان را نیز یادآور شدند. دکتر مطهرنیا در این کارگاه بر این موضوع تاکید نمودند که برای برخورداری از نگاهی عمیق به مبحث آینده‌پژوهی، ضرورت دارد که رویکرد پساپسا‌اثبات‌گرایی را چراغ راه قرار داده، دو‌گانه بسیار کلیشه‌ای عینی‌گرایی و ذهنی‌گرایی را کنار گذاشت. دکتر مطهرنیا در ادامه بیان نمودند که جهت گیری علمی اثبات گرایانه معطوف به پیش بینی که بر آن است تا شدنی ترین آینده پیش رو را برای ما راحت تر بازیابی کند، یک مبنای معرفتی پوزیتیویست می شود. مبنای دیگر معرفتی، متوجه محیطی از عمل است که به یک آینده شدنی اکتفا نمی کند، به شدنی های آینده و آینده های شایان هم می اندیشد و وارد محیطی می شود که تنها با پیش بینی، حصول و وصول آن به راحتی صورت نمی پذیرد. پس نیازمند پیش نگری است و پیش نگری نمی تواند تنها بر پوزیتیویست متکی باشد. گامی به جلوتر می گذارد و وارد عصر پساپوزیتیویست می شود در عصر پساپوزیتیویستی، زمینه ساز و زمینه پرور استفاده از مبانی معرفتی مانند هرمنوتیک می شود.
دکتر مطهرنیا بر این موضوع تاکید داشتند که اساسا مقوله آینده‌پژوهی یک مقوله کیفی است و از طریق روش کیفی باید به آن پرداخته شود. هرچند که رویکرد اثبات‌گرایی با ارائه محورهایی مشخص، آینده‌پژوهی را تا حدی ساده ساخته بود، اما مبحث آینده‌پژوهی فراتر از ساده‌سازی می‌رود و نیازمند رویکرد‌های معرفت‌شناسانه بسیار عمیق‌تر و دقیق‌تر از رویکرد‌های معرفت‌شناسی متعارف و بعضا کلیشه‌ای می‌باشد. ایشان اضافه نمود که اساسا آینده اندیشی رویکرد کیفی دارد، روی فرضیه ها سوار نیست و روش شناسی خاص خودش را طی می کند.
به باور مدرس این کارگاه، آینده‌پژوهی فعلی در جهان و خصوصا حوزه‌های آکادمیک در کشورمان، بیشتر بر مبنای سلیقه و گرایش ها و مطالبات پژوهشگران استوار است و نه بر مبانی آینده‌پژوهی عالمانه. به باور دکتر مطهرنیا، در آینده‌پژوهی نوین حتی بینش مکاشفه‌ای و شهودی در کنار بینش و روش علمی بسیار ضروری است.
