معرفی کتاب “گفتارهایی در مورد کرونای ایرانی”

اردیبهشت ۲۰, ۱۳۹۹اردیبهشت ۲۰, ۱۳۹۹ انجمن علمی مطالعات صلح 0 دیدگاه

اخبار انجمن را همرسانی کنید.

بازدیدها: 190

معرفی کتاب
“گفتارهایی در مورد کرونای ایرانی”
اثر دکتر تقی آزاد ارمکی

از سوی: دکتر سیمین بهبهانی
عضو “گروه کتاب صلح” انجمن علمی مطالعات صلح ایران
اردیبهشت ۱۳۹۹

باعث خوشحالی است که اندیشمندان ایرانی در بزنگاه های مهم و با توجه به شرایط ویژه جامعه ایران دست به کار شده اند تا شرایط جدید را برای ما و همگان توصیف کرده و آن را قابل فهم کند تا بتوان در سیاست گذاریها و رفتارهای اجتماعی- فرهنگی راهی درست را برگزینیم.

کتاب سه جلدی دکتر تقی آزاد ارمکی در این راستا سعی کرده تا با توجه به دانش های قبلی نویسنده و تلفیق آن با پدیده های نوین جامعه به نوعی دست به تبیین پدیده کرونا یعنی پدیده ه ای که اطلاعاتی بسیار اندک از آن داریم و تاثیر آن بر جامعه پسا کرونایی بزند. آنچه در زیر می آید معرفی کوتاه این سه جلد کتاب است و البته نقدهایی نیز بر این کتاب وارد است که می توان آنرا در نوشتاری دیگر تقدیم نویسنده و نیز خوانندگان کتاب ها کرد.

کتاب اول با عنوان گفتارهایی در مورد کرونای ایرانی در هفتم فروردین ۱۳۹۹ نوشته شده یعنی اوج جریانی که می توان از آن با عنوان” در خانه بمانیم ” یاد کنیم. کتاب در مجموع ۷۰ صفحه بوده در یک پیشگفتار، مقدمه و پنچ گفتار تنظیم شده است.
گفتار اول به طرح بحث ازطلیعه جهانی نو مانند جهانی که پس از جنگ دوم جهانی دنیای قبلی را متحول ساخته بود، می پردازد. جهانی نوینی که اگر نه کاملا جهان مدرن و سرمایه دارانه ما را فرومی ریزد؛ لااقل آن را در حوزه های مختلفی دگرگون می کند. در این بخش نظریه مرکز و پیرامون امانوئل والرشتاین مورد بررسی قرار می گیرد و احتمال تغییراتی در این حوزه کلان را در نظر می گیرد. از این منظر کرونا جریانی است که جهان معاصر را یکبار دیگر در ساحت کلان و پیوسته اش به چالش کشیده و سرنوشت آنرا تعیین خواهد کرد.

ذیل گفتار اول و در طرح احتمال این تغییرات گسترده، این صاحبنظر جامعه شناسی رفتار اولیه قدرت هایی مانند چین و آمریکا و حتی ایرانیانی که همه چیز را به استهزاء می گیرند، را در باره این پدیده بررسی و به نقد می کشد و از بحرانی سخن می گوید که بشکلی وارونه همه تلاش های کاپیتالیسم برای تمرکز و گسترش در شهرها را تحت عنوان جهان وارونه به چالش می کشد. جهان وارونه ای که حالا در یک نوع عقب نشینی، به خانه ها به عنوان پایگاهی امن پناه می برد. حالا برعکس شهرهای پر جنب و جوشی که شبها را هم به روز بدل کرده بود، بایستی از یکدیگر فرار کرد تا این بیماری را به کنترل در آورد. هرچند که اگر شرلیط شیوع ویروس کرونا هم از بین برود؛ تاثیرات ساختارهای آن جوامع را بکلی تغییر خواهد داد.
در گفتار دوم در چارچوب تاملات مفهومی، پدیده کرونا با رویکردهای چهارگانه ای تعریف می شود. رویکرد بیولوژیکی و پزشکی، رویکرد ایدئولوژیکی، رویکرد دینی و الهیاتی و رویکرد محیط زیستی. در همین گفتاربه کنش طبقاتی در ایران نیز پرداخته و عکس العمل طبقه متوسط و طبقات پایین مورد بررسی و کنش آنها تحلیل شده است. برای فهم بهتر رفتاراجتماعی جامعه ایران نویسنده به توضیح دوگانه شرق شناسانه می پردازد؛ یعنی شرق شناسی سنتی و شرق شناسی مدرن یا وارونه. آنگاه نقش دولت و بازیگری اش در حوادث مثبت و منفی را از این منظر توضیح می دهد.

در بخش دیگری از این گفتار ما با کرونای ایرانی آشنا می شویم. از نظر آزاد ارمکی، کرونا، صورت های متعددی در جهان یافته است. بدین لحاظ می توانیم از جریان خاصی به نام “کرونای ایرانی” سخن بگوییم یعنی تاثیراتی که کرونا بر جامعه ایران باقی می گذارد. این تاثیرات در گفتار سوم پیگیری می شود. اثرات آن بر ۱-بهداشت و درمان جامعه ایرانی، اهمیت یافتن پزشکان و پرستاران و کارد درمانی و کسب مشروعیت برای نظام پزشکی . ۲- اثرات شناختی و دوگانه های شناختی ایرانیان مانندعرب و عجم، روستایی وشهری، و سرانجام مدرن و سنتی مورد بررسی قرار گرفته ، که البته با توجه به اهمیت آن در فضاهای مجازی و اثرات عمیق این پدیده در ذهینت ایرانیان نگارنده بسیار محافظه کارانه و کوتاه از آن عبور کرده است. ۳ – اثرات اقتصادی: در این قسمت اخلال در نظام اقتصادی جهان وایران و تاثیر آن در نظام بورس و ارز و سکه و طلا، بر بخش آموزش و تولید، مشاغل و غیره بطور کوتاهی بررسی می شود. ۴- اثرات سیاسی: این اثرات در سطوح مختلف بررسی می شود – در سطح نظر: در این بخش دو تز فروپاشی نظام سیاسی ایران وتز فروپاشی دولت های غربی تحلیل می شود. در این تاملات تز فروپاشی در نظام سیاسی ایران را پایان یافته می بیند. – درسطح نهادی: آزاد ارمکی از بازسازی اعتماد اجتماعی در ایران سخن می گوید. بویژه در بخش نهادهای بهداشت و درمان. – درسطح رفتاری وسیاستی: که معتقد به وحدت درونی در نظام سیاسی در این برهه خاص است و برنقش مثبت بروکراسی در این دوره تاکیددارد. ۵- اثرات دینی: دکترآزاد بر این نظراست که شرایط کرونایی موجب شده تا گروه های مرجع دینی به عمل و سیاست ورزی واداشته شوند و حتی رادیکال ترین بخش های که مخالف مدرن سازی جامعه هستند نیز واکنش نشان داده اند. تعطیلی حوزه های علمیه و مراکز دینی و اجنتناب از مراسم عزاداری و…. از همین نوع تاثیرات هستند.۶- تاثیرات جمعیتی: در این بخش از بحران سالمندی و مشکلات اجتماعی جابجایی های جمعیتی سخن گفته می شود و این که در صورت عدم نکات ایمنی جمعیت سالمند ایران آسیب های عمده ای را خواهد دید. ۷- اثرات اجتماعی: در این بخش از گذار از فروپاشی دولت و نظام سیاسی سخن گفته می شود. از تغییرات در عرصه خانواده، اهمیت یافتن فردیت اجتماعی و تغییر در گروه های مرجع. ۸- اثرات فرهنگی: مانند اجتناب از دست دادن و روبوسی که اصلی ترین نشانه های فرهنگی است. تغییر شکل حضور در اجتماعات مذهبی و دینی و سیاسی و رسانه ای شدن این اجتماعات، تغییر در مراسم آیینی مانند عزاداری های مذهبی و یا مراسمی مانند چهارشبنه سوری و عید نوروز و….

در گفتار چهارم ایران پسا کرونایی مورد تحلیل قرار می گیرد. آزاد ارمکی بر این نظر است که تغییرات عمده ای در جامعه پسا کرونایی ما رخ خواهد داد. این تغییرات در داخل ایران، درسطح فردی، خانواده، دینی، دولتی و تغییر در مناسبات بین نهادی رخ خواهد داد. در عرصه بین الملل نیز ما شاهد تغییرات گسترده ای خواهیم بود. تغییرات بین دولی، تغییر در ساختار روابط بین گروه های اجتماعی، حضور جدید فضای مجازی، تغییر در مناسبات بین طبقاتی، محوریت بروکراسی ایرانی، چالشی شدن اعتماد اجتماعی و ضرورت تغییر گفتمان و تغییر در ساختار گروه های مرجع سخن گفته می شود.

گفتار پنجم در برگیرنده نتیجه گیری است. در آخرین گفتار نویسنده این نتیجه گیری را انجام می دهد که کرونا در مقایسه با حوادث و وقایع دیگر موقعیتی متفاوت دارد وعلیرغم وجود شباهت هایی میان وبا و کرونا در مقاطع مختلفی از تاریخ ایران، تفاوت شرایط بروز این بحران ها می تواند نتایج متفاوتی را موجب شود.