یادداشت صلح شماره ۲۰: تأثیر ورزش در برقراری صلح در جهان

صلح؛ یکی از آرمان های جهانی و یکی از مهمترین ضرورت های زمان حال است و زندگی انسان های مختلف در سراسر جهان را تحت الشعاع قرار می‌دهد. پیشرفت یک جامعه، آرامی و زندگی بدون ترس و استرس از جنگ و درگیریهای سیاسی نیاز به صلح دارد. صلح یک تفکر است، یک محبت متقابل و یک دیگر را پذیرفتن. در سال های گذشته یکی از راه های ارتباطی بین کشورها، مسابقات ورزشی بوده است که توانسته ارتباط موثری بین کشورهایی که حتی روابط دیپلماتیک مطلوبی با یک دیگر ندارند، برقرار کند( مسابقه فوتبال در جام جهانی بین ایران و امریکا در جام جهانی ۲۰۲۲). از طرفی تغییر و تحولات دیپلماتیک در چند دهه اخیر دایره فعالیت، قدرت و جذابیت ورزش و نهاد‌های ورزشی را روز افزون کرده است و از سوی دیگر ورزش بخش مهمی از زندگی مردم شده است و مخاطبین جهانی دارد.

از اهداف جنبش المپیک پایان بخشیدن به مناقشات بین المللی و سیاسی و توسعه صلح است و این مطلب نشانگر این است که ورزش ذاتا به دنبال صلح و برقراری ارتباط بین ملت هاست.

رسانه ها توانسته اند ورزش را به جهانیان نمایش دهند و زمانی که ورزش جهانی شد و مخاطب زیادی پیدا کرد مردم با گرایش‌های سیاسی و مذهبی مختلف به ورزش روی آوردند و موضوعاتی که ذاتا ماهیت اجتماعی و سیاسی دارند به ورزش مرتبط شوند. تا چندی پیش، اغلب کشورهای جهان از نقشی که ورزش می‌تواند در سیاست خارجی ایفا کند، آگاه نبوده و اطلاعاتی نداشتند، اما بر هیچ کس پوشیده نیست که موفقیت های گروه های ملی ورزشی بار سیاسی دارند، تا جایی که اصطلاح «سیاسی کردن ورزش» پدید آمد. ورزش می‌تواند در حیطه ی دیپلماسی عمومی، سودمند و کارآمد باشد و باعث مبادلات فرهنگی و ارتباطات عمومی بین مسؤلین شود. به عبارت دیگر، ورزش فرصتی را برای رهبران سیاسی فراهم می آورد تا با یکدیگر دیدار و گفتگو کنند، برای مثال: میان برخی گروه های ورزشی کشورهای عربستان سعودی و کویت با گروه های ورزشی کشور مصر بازی هایی برگزار شد و زمینه ای برای از سر گیری روابطی که پس از عقد پیمان صلح مصر و اسرائیل قطع شده بود آماده کرد. در مصر از تیم های ورزشی این دو کشور با گرمی تمام استقبال به عمل آمد و هدایایی به رسم یادبود میان بازیکنان و مربیان رد و بدل شد. این مسابقه در ایجاد جو مردمی و عمومی برای از سرگیری روابط رسمی، تاثیر خوبی داشت.

مردم جهان از جنگ های سخت و خشونت بی زارند اما ورزش توانسته با قدرت نرم و جذابیت های خود، سیاست مداران را مجاب کند تا خود را درگیر دیپلماسی ورزشی کنند. حال می‌توان از ظرفیت سیاسی ـ اجتماعی‌ای که ورزش دارد در جهت برقراری صلح استفاده کرد. ورزش و مسابقات ورزشی می‌تواند نقش مهمی در تحکیم و گسترش ارتباطات اجتماعی، تقویت همبستگی و ایجاد صلح بین کشورها داشته باشد. بنابراین ورزشکاران یک مسئولیت دارند؛ آن ها باید بیرون از مرز‌های زبان، نژاد و فرهنگ ورزش را به فرصتی برای نشست و گفتگو تبدیل کنند.

هنگامی که مسابقات ورزشی جهانی ، المپیک ، قاره ای یا مسابقات دوستانه بین کشورها برگزار می شود و وارد میدان های ورزشی می شوند، برای آنها فرصتی مهیا می شود که از مرز های ملی بگذرند و به برقراری روابط دوستانه در صحنه های بین المللی مبادرت ورزند و این موضوع در تحکیم مبانی صلح و همزیستی مسالمت آمیز در سطح جهانی تاثیر گذار خواهد بود.

«انی سمعت جدکما رسول االله ص یقول: اصلاح ذات البین افضل من عامه الصلاه و الصیام»  (نهج البلاغه)

حضرت علی (ع) در بستر بیماری به فرزندان خود فرموده اند: از جد شما پیامبر(ص) شنیدم: اصلاح روابط بین مردم از انواع نماز و روزه مستحب هم برتراست.