پیام عزت اله ضرغامی به مناسبت رونمایی کتاب تاریخچه ای از هرات
بازدیدها: 72
پیام عزت اله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی و صنایع دستی ج ا ایران به مناسبت رونمایی کتاب تاریخچه ای از هرات، نوشته شیوان ماهندراراجاه، ترجمه علی محمودی سرچقایی، تهران ٢۶ دی/جدی ١۴٠٢
به نام خداوند جان و خرد اندیشمندان فرزانه از ایران و افغانستان درود و سلام پروردگار بر شما باد برایم جای مسرت است که تهران، پایتخت جمهوری اسلامی ایران میزبان آیینی برای بزرگداشت از یکی از شهرهای کهن ایران زمین و خراسان تاریخی ، دیار هرات است و از همه دست اندرکاران بویژه فرهیختگان و فرهنگیان ایران و‌افعانستان برای این ابتکار سپاسگزارم. واژه ها و جاهایی چون ، تهران، هرات، خراسان، ایران زمین ، افغانستان و ج.ا.ایران را چگونه می توان با یکدیگر پیوند داد؟ شهرهای قدیمی و جدید، تمدن قدیم و دولت های مدرن، اندیشمندان و سیاستمداران ، مرز های جغرافیایی و سرنوشت مشترک ملت های منطقه . چه گفتمان و سپهری می تواند این مولفه های رنگارنگ را معنی و تفسیر کند ؟ گذشته مشترک ، امروز هم سرنوشت و آینده مردمان این سرزمین ها را چگونه می توان با یکدیگر پیوند داد؟برای این پرسش ، پاسخ های گوناگون وجود دارد. یکی از آنها می تواند ، مفهوم و گفتمان «ایران شهر» باشد. و بزرگداشت از یکی از شهرهای پرشکوه اما رنجدیده ایران زمین و افغانستان عزیز ما ، «هرات جان »فرصت خوبی است برای گفتگو در باره چیستی «ایران شهر» . بدون شک مانند هر «ابر گفتمانی» این گفتمان هم دیدگاه‌های گوناگون را به همراه دارد. پیام کوتاه برای یک آیینی فرهنگی، جای مناسب برای بازتاب این دیدگاه‌های گوناگون نمی باشد. با این وجود می خواهم به صورت خلاصه برداشت خود را از «ایران شهری» بیان دارم و اینکه هرات نمونه با شکوه از این حوزه تمدنی است. هم ایران و هم شهر چارچوب جغرافیایی دارند؛ اما مهمتر از «ظرف جغرافیایی» ، محتوای آن می باشند . این محتوا در ذات خود «تمدنی » است ، نه امپراطوری . هر چند قدرتمند ترین امپراتور ها ی‌جهان از این حوزه تمدنی بر خواسته اند. تمدن ایرانی «ابر سپهری» است که دیگر‌نهادها را در آغوش خود گرفته است، دولت داری، بازرگانی، هنر، دین ، اقتصاد، و فرهنگ. ویژگی دیگر «ایران شهری» ، تنوع و همزیستی و اصل مهم تعادل نیازها و نهادهای گوناگون فردی و‌گروهی است. تمدن ایرانی همیشه دیندار بوده است، اما نهاد دین هیچگاه ، دیگر‌نهاد ها و نیازها را انکار و یا حذف ننمود. ویژگی‌بارز دیگر ایران شهری، را باید در‌فرا قومی و فرا زبانی و‌فرا منطقه ای آن جستجو نمود. زبان فارسی به عنوان ستون اصلی این تمدن، توانست از کاشغر تا آلبانی گروه‌های گوناگون را مانند نخ تسبیح با هم وصل کند. بر عکس زبان های دیگر‌که زبان «امپراتور ها» بودند، زبان فارسی به عنوان یک‌زبان تمدنی با جذابیت خود خود را جهانی نمود. شکر‌شکن‌شوند همه طوطیان هند از این قند پارسی که به بنگاله می رود. در ایران شهر انسان‌ها در کنار دیگر‌آفریده های خداوند زندگی‌می‌کنند. فقهای ما نخستین چارچوب حقوقی در‌حمایت از حقوق‌حیوانات را تدوین نمودند. در بین مردم قطع نا بجای درخت را «گناه دارد» جلوگیری می کنند. هرات آیینه ای از ایران شهر بود. گوهر شاد بیگم، بانوی‌توانایی که امپراتوری تیموریان را به« مدنیت تیموری » تغییر مسیر داد. مسجد گوهر شاد در حرم مقدس امام رضا (ع) یکی از یادگارهای این بانوی فرهیخته است. علیشیر نوایی وزیر خردمند شاهرخ، همزمان از شاعران برجسته فارسی و‌‌زبان ازبکی است. مکتب هنری هرات، الهام بخش و مکمل مکتب های هنری تبریز و اصفهان می شود. آیت الله محمد کاظم خراسانی معروف‌به آخند خراسانی ، فردی که فقه تشیع را دگرگون نمود، یکی دیگر‌از‌استوانه های علمی هرات است. سردار شهید توسلی یار و همسنگر‌سردار سلیمانی ، بنیانگذار و نخستین فرمانده لشکر‌فاطمیون یکی دیگر از ستاره های درخشان هری است که جای ویژه ای را در قلب همه آزادیخواهان و مقاومتگران به خود اختصاص داده است. خانم ها و آقایان، گذشته مشترک، امروز هم سرنوشت ما و افغانستان و دیگر کشورها و گروه‌های همسایه ما در منطقه بستر مناسبی برای همکاری و همدلی و هم افزایی فراهم آورده است. هم فرصتهای ما در منطقه مشترک است و هم تهدیدها. منابع گسترده بشری و طبیعی در منطقه ما در یک بستر و چارچوب گروهی و منطقه -محور زودتر و‌بهتر‌به ثمر‌می‌رسند. افراطگرایی، تهدیدهای محیط زیستی، توسعه نا متوازن تهدیدهای مشترکند که فقط با همدلی و‌همکاری می توان‌بر آنها چیره گشت. افغانستان وایران به عنوان بخشی از وارثان تمدن غنی ایرانی و خراسان فرهنگی می توانند و‌باید الگو و‌راهبر تعامل و همکاری و هم افزایی در حوزه های گوناگون باشند. و برای اینکار فرهیختگان دو‌کشور مسولیت و‌فرصت ویژه ای دارند. اگر چند سال پیش ، تبریز و هرات توانستند یکی از با شکوهترین مکتب های هنری دنیا را بنا بگذارند، بدون شک هرات، قندهار ، کابل، سمرقند، دوشنبه، مشهد، اصفهان، استانبول ، بغداد ، لاهور و دهلی امروزی می توانند از نیاکان خود بیاموزند در خلق روایت دیگری مبتنی بر تعامل ، تبادل و همکاری و همسفری در حوز ه های گوناگون.
زنان و دختران هنرمند ایرانی وافغانستانی بی تردید میتوانند بار دیگر هنرهای دستی منطقه ما را به اوج جلوه گری برسانند رونمایی از کتاب تاریخچه ای از هرات با وجود سردی هوای‌طبیعت و رنج مردم‌شریف‌افغانستان در سالهای اخیر ایستگاهی فرخنده است برای دنیای بهتر . الهی! همه عمر خود بر باد کردیم و بر تن خود بیداد کردیم و شیطان لعین شاد کردیم و بود و نبود ما یکسان، از غم مار ا شادی رسان .
